دعاهای قرآنی به عنوان ابزاری قدرتمند در دسترس برای اهل سنت برای تحقق حاجات و تسهیل در مسائل زندگی استفاده می‌شوند. دعاهایی که از قرآن مجید برداشته شده‌اند، شامل دعاهایی هستند که به صورت مستقیم به خداوند برای بخشایش گناهان، مغفرت و رهایی از مشکلات، شفا و کمک در حالات سختی، دعا برای تعجیل در ظهور امام زمان و غیره می‌باشند.
برخی از مهمترین دعاهایی هستند که اهل سنت مورد استفاده‌شان قرار می‌دهند: دعای جوشن کبیر، دعای ندبه، دعای مکارم الأخلاق، دعای توسل، دعای کنزالمجوزات، دعای شفای سه بیمار، دعای توبه، دعای فرج حضرت مهدی، دعای توسل به حضرت زهرا و دعای کمیل.
اهمیت دعاهای قرآنی اهل سنت به دلیل این است که آیات قرآن شامل بیانات و قطعاتی هستند که حاکی از اراده خدا برای حل مشکلات و برآورده کردن حاجات بندگانش می‌باشد. این دعاها علاوه بر موثر واقع بودن برای حاجت روایت‌هایی از پیامبران و معصومین نیز دارند که بیان دارند که بخواننده آنها حاجت خود را به‌وسیله‌آنها محقق می‌کند.
به عبارت دیگر، دعاهای قرآنی اهل سنت مهمترین روش دستیابی به خواسته‌های بندگان خدا می‌باشند و بر اساس آموزه‌های دینی اهل سنت، دعا بودن به معنی ندا کردن به خداوند است و در واقع همیشه به خداوند نزدیک می‌کند. لذا، برای اهل سنت دانستن و استفاده از دعاهای قرآنی اهمیت زیادی دارد و به‌عنوان یک رهایش در مسائل مختلف زندگی، حرفه‌ای و مبتدیانه استفاده می‌شوند.
1. مفهوم دعا در قرآن
دعا به مفهوم خواستن و التماس کردن از خداوند است. در قرآن کریم، دعا به عنوان ابزار ارتباطی بین بنده و خداوند، مورد تاکید قرار دارد. برای موفقیت در انجام اعمال و به دست آوردن برکات ونعمت‌های خداوند، دعا اهمیت بسیاری دارد و به عنوان یکی از مهمترین عبادات در اسلام، تلقی می‌شود.
دعا در قرآن به‌عنوان ارتباط دوطرفه بین انسان و خداوند توصیف شده است. بنده در دعای خود به خداوند توسل می‌کند و خداوند در پاسخ دعای بنده رحمت خود را از برایش بیشتر می‌کند و در هر شرایطی، خداوند به دعای بنده گوش می‌دهد. از اهمیت مفهوم دعا می‌توان به این نکته اشاره کرد که دعا به عنوان ارتباطی بین بنده و خداوند، روابط اجتماعی و روحی انسان را بهبود می‌بخشد و بخشیدن برکت های خداوند در زندگی فردی و اجتماعی، بستگی به دعا دارد.
همچنین دعا برای ایجاد امنیت در قلوب و افزایش ایمان به خداوند، اهمیت فراوانی دارد. از سوی دیگر، در قرآن بر این نیز تأکید شده است که باید دعا ها را با صبر و خشونت بخوانیم و از تعجیل در تحقق دعا ها پرهیز کنیم زیرا خداوند، دعای ما را برحسب حکمت خویش به اجابت می‌رساند و باور داریم که خداوند، مشکلات بنده را بهتر از خود می‌داند و در راه بخشیدن بخشش و آسایش به بندگان خود، دعا های خود را می‌شنود.
در کل، دعا در قرآن علاوه بر بخشش و ارزش بالا برای اجابت، روشی ارتباطی بین بنده و خداوند است و حضور تمام قلب و روح در دعا، ضروری بوده و به کرامت و رفاه جسمانی و روحی شخص کمک می‌کند.
2. اهمیت دعا در اسلام
دعا به عنوان یکی از پایه‌های اساسی اسلام و از شعائر مهم این دین است. همانطور که در قرآن کریم آمده است: "وَمَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ" (زخرف:56)، بنا به این آیه، خالق همه موجودات و آفریده‌ها، بشر را فرموده که او را پروردگار خود بگیرند و به او عبادت کنند و این عبادت‌ها، به شرط سلیم بودن و طبق اصول و روش های بیان شده در اسلام، حتما با دعا و استغفار مخلوط می‌شود.
دعا به این امید است که قلب و روح فرد با صلابت، شعور و پایداری بالا ثبت نام کند و نزدیکتر به خالق خود شود. از دیگر اهداف دعا این است که باعث احساس خیال راحت برای روح و اطمینان بخشی به قلب و آرامش برای روان بشود. همچنین، پروردگاری دعا را به سرانجام موقعیت‌های بحرانی دنیای امروز مرتبط می‌کند. در واقع، دعا موجودی است که برای کسب حمایت الهی در موقعیت‌های قلقله برانگیز و سخت به کار می‌رود.
از طرفی، دعا افراد را به طور مداوم علیه بدبختی‌ها و ناخوشی‌های جوامع معاصر تقویت می‌کند و انگیزش‌ها و امیدهای قلبی آنان را از نهایت یاس و افسردگی بیرون می‌آورد. در اسلام، دعا همچنین نشانگر ایمان بشری به قدرت و عظمت پروردگار عالمانه است و فرد را به شناخت معنوی عمیق برای زندگی کردن در این دنیا و دنیای آینده متعهد می‌کند.
بنابراین، اهمیت دعا در اسلام بسیار زیاد است و از نظر معنوی بسیار حیاتی است. رعایت این شعائر و ادعیه از مهمترین اموری است که یک مسلمان باید به آن توجه داشته باشد. برای اینکه دعا به درستی قبول شده و منظور پروردگارمان شود، باید در مورد آن مطالعه کنیم و تلاش کنیم که زندگی خود را به طور مستمر با ارتباط با خداوند پروردگارمان و به وسیله دعا و استغفار به سمت ارتباط و ارفعال روحی و معنوی ترازو بیاوریم.
3. برخی از دعاهای پرفضیلت در قرآن
دعاها از جمله عبادتهای مهم در دین اسلام هستند که در قرآن کریم به آنها اشاره شده است. دعاها می‌توانند در سفر، روزه، نماز، عزاداری و... مورد استفاده قرار گیرند و شايد مهم‌ترين شاخه دعاها را دعاهای پرفضیلت در قرآن تشكيل مي‌دهد. این دعاها، که در قرآن پر تكرار هستند، علاوه بر این که دارای صفات خاص و بیانی آرام و زیبا هستند، دارای فضیلتهایِ بسیاری هم هستند. با یادگیری و استفاده از این دعاها، افراد کمتر از فضیلت و برکتِ آنها (دعاهای پرفضیلت قرآن) دست خواهند شد.
برخی از دعاهای پرفضیلت در قرآن عبارتند از:
1. دعای «ربنا اغفر لنا ذنوبنا و كفر عنا سيئاتنا و توفنا مع الأبرار»: این دعا در سوره بقره، آیه ۱۸۷ آمده است و به خواستار پاك شدن از گناهان و عزیمت بر سوی عزت و شرف، به متقین و شایستگان می‌پردازد.
2. دعای «ربنا آتنا في الدنيا حسنة و في الآخرة حسنة و قنا عذاب النار»: این دعا در سوره بقره، آیه ۲۰۰ آمده است و به خواستار خیر دنیا و آخرت و پرهیز از عذاب دوزخ می‌پردازد.
3. دعای «رب اشرح لي صدري»: این دعا در سوره شرح قرآن، آیه ۲۵ آمده است و به خواستار برداشتن عصمت و بزرگواری روح، از طریق الهام الهی و معرفت و تبصره الهی می‌پردازد.
به طور کلی، دعاهای پرفضیلت در قرآن تلاش دارند با بیان زیبا و صريح، دلها را به سوی وحي و وصال الهی کشانده و مؤمنان را برای تلاش در مسير ارتقا و پيشرفت، در دنيا و آخرت، الهام بخشند. لذا پیروزی وسعادتشان را خواست هر کس که این دعاها را به حقیقت خوانده و به درستی متوجه شده باشد.
4. دعای فرج
دعای فرج یکی از دعاهای مهم و معتبر در مذهب شیعه است. این دعا در واقع شامل خواسته‌های مؤمنان برای ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. با توجه به وضعیت و شرایط نامطلوب جامعه اسلامی در دهه‌های اخیر، دعای فرج به یکی از مهمترین دعاهای پرخاصیت و جاری در بین مؤمنان تبدیل شده است.
اصلی‌ترین معنای دعای فرج، نیاز مؤمنان به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف است. این دعا بر این اصل تأکید می‌کند که به‌وسیله تسلیم و رضایت خداوند متعال، باید به خواسته‌های مؤمنان برای ظهور امام زمان، گوش فرا داده شود. بر این اساس، انسان با خالص باور به‌وسیله دعای فرج می‌تواند به سوی اهداف و خواسته‌هایش در سعادت دنیا و آخرت قدم بردارد.
دعای فرج، از دیدگاه سیاسی نیز بسیار مهم است. پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وسلم در برخی احادیث خواستار اجتماع و یکپارچگی بین جامعه مؤمنین وآنچه که به عنوان حاکمیت الهی در آن وجود دارد، بوده است. دعای فرج از این نظر بسیار با اهداف سیاسی پیامبر اسلام همخوانی دارد و در واقع یکی از وسیله‌هایی است که برای حفظ وحدت جامعه مؤمنین، به کار گرفته می‌شود.
در خلاصه، دعای فرج همان گونه که مشاهده شد، یک دعایی مهم و بسیار مرتبط با مسائل مهم دینی وسیاسی اسلامی است. این دعا باعث ایجاد کردن تسلیم و تاب‌آوری در تمامی خدمات مؤمنان می‌شود و حاوی پیام هدایت‌بخشی برای زندگی مؤمنان در هر زمانی است.
5. دعای توسل
دعای توسل به عبارتی دعایی است که در آن مؤمن با تبریک و ستایش خدا، از وی التماس بخشش و برکت می‌کند و با بیان نیاز و خواست خود به حضرت، از شفاعت و توسلِ پیامبران، امامان و شخصیت‌های مقدس عاشقان آنها خواستار است. دعای توسل یکی از سنت‌هایی است که در اسلام و ایمان شیعه رواج دارد.
در دعای توسل، ابتدا به حضرت وی التماس بخشش و دریافت برکت می‌کنیم. سپس در عمل ابراز ارادت و رسالت پیامبران و امامان در زمینه رهنمود دادن مردم به معرفی خدا و عمل به دین بشریت است. در این دعا ذکر شرف و بزرگی پیامبران و امامان امکان پذیر است.
سپس در ادامه از حضرت خواسته می‌شود که با شفاعت و توسل به یکی از پیامبران، امامان و شخصیت‌های مقدس عاشقان آنها، در خواست‌ها و نیازهایمان به پیشگاه خدا پوشش‌دهیم و نتوانیم بدون این کار خواست‌هایمان را به دست بیاوریم. دعای توسل با واژه‌های زیبا و معنوی گفته می‌شود و فضایی از احساس و ارادت در نفس مؤمن به وجود می‌آورد.
در نهایت با خواندن دعای توسل به همراه اعتقاد و امید به حضور بی‌منتهای خدا عز و جل، عاقبت‌بخیری و کارسازی آن در برآورده شدن خواست‌ها و نیازهای مؤمن، به ویاری نبی‌کریم و امام علی (علیهم علیهما السلام)، شفاعت‌گر و توسل‌کننده خود در پیشگاه خداوند عالم‌الجبروت شویم.
بدین ترتیب، دعای توسل یکی از روش‌هایی است که مؤمن با آن عرض ارادت و احترام خود را به حضرت، پیامبران و امامان نشان داده و با تبریک و ستایش خداوند، به روایت شخصیت‌های مقدس، از وی التماس بخشش و برکت می‌کند.
6. دعای ندبه
دعای ندبه یکی از دعاهای مرسوم در فرهنگ اسلامی است که در ماه رمضان هنگام سحرگاهی و همچنین در شب جمعه‌ها به دستور امام زمان (ع) از امام زادگان گرامی شیعه خوانده می‌شود. این دعا به دستور امام زمان (ع) بوده و به شیوه ذکری بوده که هر کسی مقید به تعلیم آن شده باشد، می‌تواند آن را بخواند.
این دعا با هدف بیان ندایی است که برای امام زمان (ع) فرستاده می‌شود و با اشاره به اجتماعی از ذالکرام، ائمه معصومین و روحانیون، از خدای متعال خواستگاری می‌شود که امام زمان (ع) را زودتر بازگشت دهد تا عالم را از ظلم و جور برهاند و فرج مردم را فرا رساند.
این دعا نیز از فضائل و امتیازات بسیاری برخوردار است. برچسب‌های گوناگونی مانند «عبادت بیست‌چهار ساعته»، «زیارت عاشورا به رسمی خودش»، «ارتباط مستقیم با امام زمان (ع)» و بسیاری موارد دیگر به آن نسبت داده شده‌اند.
در این دعا از خدای متعال خواسته می‌شود که در برابر دیوانه شدن و بی‌اعتنایی به فرد مسلمان، گوشه چشمی به آنان بیندازد و آرامش، آرزوها و آرمان‌هایشان را برآورده کند. در ادامه این دعا، با رجا به خدای متعال، برای نزدیک شدن به خداوند و امام زمان (ع)، آرمان‌های خود را به دست خدای متعال سپرده و درخواست های خود را از او خواهان شده و از خداوند برای خود دعا می‌خواهد.
به طور کلی، دعای ندبه به عنوان یکی از دعاهای موثر در اسلام و برای شیعیان بسیار مهم و ارجمند است. این دعا در کنار دعای توسل و زیارت عاشورا، به عنوان دعاهای مهم و پُربرکت اسلام شناخته شده است.
7. دعای جوشن کبیر
دعای جوشن کبیر یا صد و چهل صفحه دعا یکی از معروف‌ترین و پرخواننده‌ترین دعاهای شیعیان است. این دعا در حدود پنجاه سال پیش توسط حضرت علی (ع) به حضرت کمیل نجفی نسبت داده شد و امروزه توسط میلیون‌ها ایرانی و جهانی به شیوه‌های مختلف خوانده می‌شود.
این دعا در بخش‌های مختلفی از جمله مدح و ذکر اسماء الله، خواستگاری از خداوند، استدعا برای دفاع از خود در مقابل دشمنان و مریضی و آسایش و رفع گرفتاری و نیز استدعا برای برآورده شدن حاجات و خواسته‌های دل می‌باشد.
یکی از خصوصیت‌های مهم دعای جوشن کبیر این است که در هر نیازی قابل استفاده است و همواره خداوند به تماس مؤمنانش در هر شرایطی پاسخ می‌دهد. این دعا با ترکیب تعدادی از نام‌های خدا و ذکر قرآنی، عشق به خدا و تقوا را تقویت می‌کند و برای تسهیل در برآورده شدن حاجات و خواسته‌های دل، توصیه می‌شود به صورت متناوب خوانده شود.
از مزیت‌های دعای جوشن کبیر می‌توان به افزایش کیفیت عبادت و میل به خداوند، روشن شدن روحانیت انسان و آرامش و آگاهی درون او اشاره کرد. علاوه بر این، این دعا بنا به باور شیعیان، کمک می‌کند تا تمام خطاهای انجام شده توسط انسان در نظر خداوند منعکس نشده و در پیشگاه الله غفران یابد.
بنابراین، دعای جوشن کبیر یک دعای کامل و لایق برای به دست آوردن آرامش و رضایت خداوند و برآورده شدن حاجات مؤمنان است. با توجه به معنی و اهمیت این دعا، توصیه می‌شود که به صورت منظّم در شب‌هایی نظیر جمعه خوانده شود و برای همیشه در قلب مؤمنان حک بشود.
8. دعای عمران
دعای عمران یکی از مشهورترین دعاهای سنتی اسلامی است که دربارهٔ نعمت‌های خداوند و مقامات اخلاص قریشیان و پیامبر اسلام در دارایی دینی و فرهنگی و نیز در حمایت از اسلام صحبت می‌کند. این دعا در باب امام علی علیه السلام و وقتی که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله نزد آیت‌الله غدیر خم خطاب کرد و حجت بر همه انسان‌ها تمام شد، بیان شده است.
دعای عمران به عنوان یکی از مهمترین دعاهای اسلامی با کلمات شیرین و منظوم زیبایی بیان شده است. در این دعا، عمران مؤمن از خداوند برای کمال نعمات خود، مقامات اخلاص قریشیان و حمایت از پیامبر اسلام علیه السلام می‌خواهد. همچنین او از خداوند برای فرج امام زمان علیه السلام، شفای همه مریضان و رفع نیاز مسلمانان خود و همچنین برای رفع هرگونه دشمنی‌ها و احتقارها در دو جهان طلب کمک می‌کند.
دعای عمران به‌عنوان یک دعای سنتی معتبر، در سایر فرهنگ‌ها و قشرهای مسلمان جهان، جایگاه خاصی دارد. عمران با هدف کمک کردن به مسلمانان و بیان اعتقاد و عشق به شخصیت پیامبر اسلام، این دعا را به جای خاصی در قلوب مسلمانان قرار داده است. به همین دلیل، دعای عمران در هنگام حالات انفعالی و اغما (خوابی که در آن شخص نمی‌تواند صحبت کند، فقط گوش کند و انسان معمولاً آن را در حالات بحرانی تجربه می‌کند)، جهت برآورد نیازهای آخروی مسلمانان مورد استفاده قرار می‌گیرد.
9. دعای تعجیل فرج
دعای تعجیل فرج از جمله دعاهای مهم و مؤثر در مذهب شیعه است که به دلیل اهمیت ویژه‌ای که به فرج و حضرت مهدی (عج) داده می‌شود، از انواع مختلف دعاها برای تعجیل در فرجش استفاده می‌شود. این دعا با تقریب شیوه درخواست نجات از بلاهای دوران بیداری است که بطور زمانی گویای آرزوی سریع فرج شود و آماده استقبال از وی عزیز شدن می‌باشد.
در دعای تعجیل فرج، از خداوند عالی پناه می‌جوییم تا تأخیر در ظهور امام مهدی (عج) را از ما رفع کند و به زودی فرجش را محرّم سازد. همچنین در این دعا، به خصوص خواستار مصلحت و سلامتی امام زمان (عج) هستیم تا در وصل کردن ما به خداوند متعال و رهایی ما از ظلم و ظلمت کفار و رافضیان و دُرّهمِیان و سایر کسانی که در برابر ظلم و ستم استقامت ندارند، مورد نظر قرار گیرد.
در این دعا، درخواست‌کننده ، با بیان گره‌های مشکل و دشواری که بر او تنگ آمده و به خصوص در قالب عبارت‌های «مُر خاصّیت» و «یاالله»، ضمن اشاره به ناامیدی و ناراحتی خود برای طولانی شدن غیبت حضرت مهدی (عج)، به خداوند منان التماس برای عجله در ظهور ایشان دارد. در کل، این دعا یکی از اصلی‌ترین دعاها برای دعوت جهان به ظهور امام زمان (عج) و تعجیل در فرج آن حضرت است که بسیار پربرکت و قوی است.
10. دعای خواص آیات قرآن
دعا خواص آیات قرآن، یعنی اینکه هنگامی که ما می‌خواهیم به دلایلی خاصی، از قرآن برای دعا کردن استفاده کنیم، ما باید از بهترین و جذاب‌ترین قسمت‌های آن استفاده کنیم. این قسمت‌ها، در حقیقت، همان آیاتی هستند که خداوند به انسان‌ها برای استفاده درخواست دعای آنان را فراهم آورده است.
در قرآن کریم، تعداد زیادی آیاتی وجود دارد که دعا خواص دارند. این آیات، از جمله صورت‌هایی هستند که زندگی ما را به شکل قابل توجهی تحول می‌دهند. با استفاده از این آیات، ما می‌توانیم دعا کرده و خواستار حمایت خداوند و دسترسی به رحمت و بخشندگی او شویم.
این دعا خواص، برای افرادی که تمایل به پیوند با خداوند دارند و به دنبال درک بیشتر از قرآن و اسلام هستند، یک ابزار بسیار موثر است. این دعا، باعث می‌شود که بخشنده و لطف‌الهی خداوند به ما نزدیکتر شود و به ما کمک کند تا با آرامش و اطمینان زیادی زندگی خود را بهبود بخشیم.
به خلاصه، دعای خواص آیات قرآن برای بهتر شدن زندگی افراد بسیار مؤثر است و با استفاده از این دعاها، می‌توانیم بهترین نتیجه را در برداشتن از قرآن کریم و تلاش برای رسیدن به مقاصد مختلفی که داریم، بیابیم.