ارزیابی ریسک: مقدمه
ارزیابی ریسک عبارت است از فرایندی که به منظور شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسکهای مرتبط با یک پروژه، فعالیت یا سازمان صورت میگیرد. ریسک به معنای هرگونه خطر، تهدید، ناامنی یا عدم قطعیتی است که میتواند به عملکرد و کسبوکار یک سازمان تاثیرگذار باشد. به منظور مدیریت و کنترل ریسک، ارزیابی ریسک به عنوان یکی از مهمترین فرایندهای مدیریت پروژهها و کسب و کارها بسیار حائز اهمیت است.
ریسکها ممکن است از دو نوع منفی و مثبت باشند. ریسکهای منفی (خطر) شامل عوامل مانند تهدیدات امنیتی، تغییرات در بازار، افزایش هزینهها و کاهش سودآوری، در حالی که ریسکهای مثبت شامل فرصتهای جذابی هستند که میتواند باعث افزایش سود و بهرهوری سازمان شود. با توجه به اینکه ریسکها همیشه وجود دارند، بنابراین باید در کنار مدیریت و کنترل آنها، از فرصتهایی که به ما معرفی میشوند، استفاده برد.
ارزیابی ریسک به منظور بهبود کیفیت و کارایی پروژهها و کسب و کارهای صورت گرفته به خصوص امور پراهمیت است. با انجام ارزیابی درست و دقیق، به سادگی میتوان مقدار ریسکهای موجود در پروژه یا سازمان را تشخیص داد و تدابیر کنترلی مناسبی را برای کاهش ریسکها اتخاذ کرد. به علاوه، در اینروش برخی از ریسکهایی که قابلیت پیشبینی دارند، به روشی منسجم و سیستماتیک شناسایی و ارزیابی میشوند.
در نتیجه، ارزیابی ریسک یک رویکرد اساسی در مدیریت پروژهها و سازمانهاست که برای کاهش ریسکهای موجود و به دنبال آن افزایش بازدهی و بهرهوری، بسیار مفید و حیاتی است.
نحوه ارزیابی ریسک با استفاده از روش ماتریس
ریسک به مفهوم مخاطره و تهدید در برابر بروز اتفاقات ناخواسته میباشد. این مفهوم در حوزه مدیریت، سرمایهگذاری، بیمه، صنعت، حوادث، سلامت و غیره کاربردهای فراوانی دارد. در بسیاری از صنایع، ارزیابی ریسک با هدف شناسایی خطرات احتمالی و نرخ بروز آن برای ایجاد فرصتهای بازدهی بالاتر برای سرمایهگذاران یک امر حیاتی به شمار میرود.
روش ماتریس برای ارزیابی ریسک با استفاده از ابزاری مانند جدول ماتریسی به کار میرود. در این ماتریس، محورهایی مانند تأثیر (impact) یا ارزیابی شدگی (likelihood) برای شناسایی خطرات و ارزیابی آسیب پذیری دارای اهمیت هستند. در برخی موارد، بخشهایی از ماتریس برای توضیح خطرات و ارزیابی تهدیدات نیز در نظر گرفته میشوند. با ارزیابی ریسک با استفاده از روش ماتریس، میتوان به طور کلی عوامل ریسک را درک کرد تا با توجه به آنها، اقداماتی گرفته شود.
برای استفاده از روش ماتریس، ابتدا باید خطرات ممکن را شناسایی کرد و برای هر کدام از آنها، احتمال وقوع و تأثیر آن در صورت وقوع را مشخص کنید. در این مرحله، باید دقیقاً درک داشته باشید که هر کدام از عوامل ریسک چگونه بر روی آسیبپذیری شما و کسبوکارتان تأثیر میگذارد. با تشکیل جدول ماتریسی میتوانید از نظر تأثیر و ارزیابی شدگی خود یک نمودار ساده به دست آورید.
در نهایت پس از گرفتن اطلاعات کامل و به صورت دقیق در مورد خطرات و ارزیابی آنها، باید اقداماتی را برای کاهش ریسکهای ممکن انجام داد. پیشنهاد میدهیم به عنوان سرمایهگذار، برای ارزیابی ریسک خود، از روش ماتریس استفاده کنید تا بتوانید درک دقیقی از عوامل ریسک پیش بینی کرده و از بروز خطرات جلوگیری کنید.
ارزیابی ریسک مالی و مالیاتی
ارزیابی ریسک مالی و مالیاتی، فرآیندی است که در آن ریسک های مرتبط با مالیات و مالی، و در پیشآمدهای آنها ارزیابی میشوند. در واقع، هدف این فرآیند، شناسایی خطرات و بررسی آنها با استفاده از روش های مختلف میباشد.
یکی از جنبه های مهم ارزیابی ریسک مالی، شناسایی عوامل خطرزای مرتبط با سرمایهگذاری میباشد. مانند خطرات ناشی از تغییرات نرخ ارز، تغییرات نرخ بهره، تغییرات در شرایط بازار و تحریمهای صنعتی.
با توجه به این که مالیات درصد قابل توجهی از سود حاصله است، شناسایی ریسک مالیاتی نقش بسزایی در ارزیابی ریسک مالی ایفا می کند. در این بخش از فرآیند، تلاش می شود تا خطرات احتمالی مربوط به دیرکرد مالیاتی، ناکارامدی در مالیات نامزدی، اشتباه بودن مالیات در نرخ، عدم شفافیت در دفاتر حسابداری و مالیاتی و... شناسایی گردد.
برخی از روشهایی که در این فرآیند استفاده میشوند، شامل بررسی نقاط ضعف شرکتها، تحلیل مالی، بررسی تاکتیکهای مالی و محاسبات مرتبط با مالیات بر روی درآمد و سود شرکتها میباشد. ارزیابی ریسک مالی و مالیاتی، به صورت مستمر و با هدف شناسایی خطرات جدید و تغییرات مربوط به آنها نیز انجام میشود.
در نتیجه، ارزیابی ریسک مالی و مالیاتی، بخشی از فرآیند مدیریت ریسکهای مرتبط با مالیات و مالی است که مدیران سرمایهگذاران و شرکتها از آن استفاده میکنند. با این رویکرد، در صورت شناسایی دقیق و به موقع ریسکهای مالی و مالیاتی، امکانات بهینهسازی عملکرد شرکتها و افزایش درآمد آنها فراهم میشوند.
ارزیابی ریسک اقتصادی و بازار
ارزیابی ریسک اقتصادی و بازار به عنوان یکی از عوامل مهم در تصمیمگیری در بسیاری از صنایع و بخشها، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مطلب به این معنی است که برای هر شرکت، سازمان یا موسسه، فعالیت در حوزه اقتصادی دارای ریسکهای خاص خواهد بود که باید تحلیل شده و در نظر گرفته شود.
ریسک اقتصادی به معنی خطر و دلایل فرضی است که هر فعالیت اقتصادی با آن همراه است. برای ارزیابی ریسک اقتصادی بایستی به اجزای مختلف آن توجه شود. در واقع بهبود ریسکهای اقتصادی تعیین کننده عملکرد سازمانها و شرکتها در بلند مدت است.
با توجه به پیشرفت فناوری و ارتباطات، بازارهای جهانی هر روز به وسعت بیشتری گسترش مییابند. بازارهای بینالمللی از نگاه ریسکهای اقتصادی بسیار پرخطر هستند؛ زیرا شرایط اقتصادی و قوانین مختلفی در کشورهای مختلف وجود دارد که باعث میشود شرایط خاصی در بازارهای موجود پدید آید. به همین دلیل ارزیابی ریسک بازار و اقتصادی در بازارهای جهانی بسیار حیاتی است.
در کل ارزیابی ریسک اقتصادی و بازار، به شرکتها و سازمان ها در تحقق اهدافشان کمک میکند. با توجه به این موضوع، ایجاد سیستمی برای ارزیابی ریسک، به شرکتها کمک می کند تا بتوانند با دقت بیشتری تصمیمات خود را تحت سرمایهگذاریهای شرکت، تحت کنترل بیشتری قرار دهند.
ارزیابی ریسک محیطی
ارزیابی ریسک محیطی یکی از مهمترین مسائل مدیریت محیط زیست است که به منظور بررسی تاثیرات محیطی پروژه ها، فعالیت ها، ساختمان ها، رویدادها و غیره انجام می شود. این فرایند با استفاده از روش های مختلف، شامل داده های مربوط به تاثیرات محیطی و ریسک های ناشی از آن در مورد پروژه مورد نظر جمع آوری، تحلیل و تفسیر می شود.
در این فرایند، باید تاثیرات مختلفی از جمله هوا، آب، خاک، صدا، رادیواکتیویته، نور، فاضلاب و غیره بررسی شود و نتایج آن ها برای مدیران پروژه به عنوان یک راهنمای مهم جهت تصمیم گیری های آینده مورد استفاده قرار می گیرد.
به طور کلی، ارزیابی ریسک محیطی به منظور کاهش تاثیرات مخرب محیطی از طریق به کارگیری روش های پیشگیرانه مانند مدیریت پسماندها، کاهش آلودگی های ناشی از انتشارات و سایر روش های موثر به هنگام اجرای پروژه ها و فعالیت های اقتصادی به کار گرفته می شود. با توجه به اهمیت این موضوع در محیط زیست، برای همه پروژه ها و فعالیت های اقتصادی، ارزیابی ریسک محیطی یکی از الزامات اصلی خواهد بود.
ارزیابی ریسک پروژه
در هر پروژهای، ریسکهای مختلفی وجود دارند که ممکن است بر روی موفقیت یا شکست پروژه تاثیرگذار باشند. ارزیابی ریسک پروژه به این معناست که با تشخیص و شناسایی ریسکهای موجود، میزان احتمال وقوع آنها را تعیین کرده و نیز اثرات آنها بر پروژه را ارزیابی میکنیم. این بررسی از شروع پروژه و به طور دورهای تکرار میشود، تا در صورت وجود تغییراتی در شرایط پروژه، بتوانیم اقدامات لازم را انجام داده و ریسکهای جدید را شناسایی کنیم.
در این روند، نیازمند به بررسی همه جنبههای پروژهایمان هستیم تا بتوانیم هر چه بهتر تجزیه و تحلیل کنیم. عواملی همچون محیط کاری، منابع مالی، تیمهای بازاریابی و فروش، تکنولوژیهای استفاده شده و ... میتوانند نوع و شدت ریسکها را متحول کنند.
با تشخیص ریسکها و ارزیابی احتمال وقوع آنها، میتوان از ابتدای پروژه به بکارگیری راهکارهای یافته شده در این بخش پرداخت. از مشاوران و کارشناسانی که با تجربهی کافی در این زمینه هستند میتوانید به عنوان کمکگر برای مدیریت ریسکها و ارزیابی آنها استفاده کنید.
به طور خلاصه، ارزیابی ریسک پروژه برای مدیریت پروژه بسیار اهمیت دارد و تا حد امکان نیازمند به بررسی شایسته و دقیق ما از پروژهای است که در دست اجراست.