ارزیابی عملکرد 360 درجه چیست و چگونه انجام می‌شود؟
ارزیابی عملکرد 360 درجه یکی از مهمترین روش‌های بررسی عملکرد کارکنان در سازمان‌ها می‌باشد. در این نوع از ارزیابی، علاوه بر مدیران، همکاران، زیردستان، مشتریان و حتی خود کارکنان نیز در فرایند ارزیابی شرکت می‌کنند. پس از جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز، امتیازات مختلف به کارکنان بر اساس ارزیابی‌ها اختصاص داده می‌شود.
فرایند انجام ارزیابی 360 درجه در چند مرحله صورت می‌گیرد. در ابتدا، فرد مورد نظر باید اطلاعاتی درباره خود و کار انجام‌شده توسط خود بدست آورد. بعد از آن، فرمی به منظور جمع‌آوری دیدگاه‌های مختلف درباره کارکنان توسط پایه‌های مختلف به وی داده می‌شود. پایه‌ها ممکن است شامل مدیران، همکاران، زیردستان، مشتریان و خود کارکنان باشند. سپس، این اطلاعات جمع‌آوری شده و در یک حالت گزارش‌گیری بررسی می‌شوند تا به نهایت به امتیازات نهایی برای فرد برسیم.
مهمترین مزیت انجام ارزیابی 360 درجه این است که انعطاف‌پذیری و خودانالیزی کارکنان را ارتقا می‌دهد. همچنین، پرسشنامه‌های آن باعث توسعه تعاملات میان افراد در سازمان می‌شوند. به همین دلیل، این نوع از ارزیابی به عنوان یک روش کارآمد در پیشبرد روند بهبود کیفیت، افزایش تعاملات و همچنین ارتقای همکاری در سازمان استفاده می‌شود.
تفاوت ارزیابی عملکرد 360 درجه با ارزیابی سنتی چیست؟
ارزیابی عملکرد 360 درجه یا همان مدیریت ارزیابی چندگانه، یک ابزار جدید برای ارزیابی عملکرد کارکنان است که با اصول مدیریت کلاسیک تفاوت‌های زیادی دارد. در این روش، علاوه بر مدیران، همکاران، مشتریان و حتی خود کارکنان نیز در ارزیابی شرکت می‌کنند. این ارزیابی به صورت مستمر و در طول سال انجام می‌شود و در نهایت به بیشترین آگاهی از عملکرد کارکنان و رفع نواقص آنها منتهی می‌شود.
در مقابل، ارزیابی سنتی عموما توسط مدیران بر مبنای اطلاعات تاریخی، ارزیابی‌های عادلانه و معیاری انجام می‌شود. این روش بیشتر بر روی ارزیابی کمی و کارایی کارکنان تمرکز دارد و ارزیابی از منظر کیفیت کار و عامل‌های فردی که موجب افزایش یا کاهش عملکرد کارکنان می‌شود، مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.
در ارزیابی عملکرد 360 درجه، هدف نهایی تشویق و بهبود عملکرد کارکنان است. این روش که با توجه به نقاط قوت و ضعف هر کارکنان صورت می‌گیرد، به کارکنان این اجازه را می‌دهد که در نهایت تلاش خود را برای بهبود عملکرد دوباره بیشتر کنند. به این ترتیب، ارزیابی 360 درجه ابزار قدرتمندی برای شناسایی نقاط ضعف و استفاده از نقاط قوت است و از این طریق دقیق ترین (در مقایسه با سایر روش های ارزیابی) درک را از قابلیت ها و محدودیت های کارکنان ارائه می کند.
چه فوایدی با انجام ارزیابی عملکرد 360 درجه برای سازمان‌ها دارد؟
ارزیابی عملکرد 360 درجه به عنوان یکی از روش‌های مدیریتی اخیر، برای سازمان‌ها می‌تواند تأثیرات زیادی داشته باشد. این روش در برابر روش‌های سنتی ارزیابی، بهترین الگوی شناخته شده در ارتقاء کارکنان و توسعه سازمان است. این روش، با ارائه بازخورد به کارکنان در مورد عملکرد آنها، به بهبود کارکرد آنها و افزایش مهارتهای شغلی و فردی آنها کمک می‌کند.
ارزیابی عملکرد 360 درجه توانایی دارد تا کیفیت روابط کاری در سازمان را بهبود بخشد. این روش امکان فراهم آوردن بازخورد به کارکنان از سایر اعضای سازمان را فراهم می‌کند و باعث ایجاد تعامل بهتر بین کارکنان و مدیران در سازمان می‌شود. به جای ارائه بازخورد تنها از طرف یک مدیر، این روش به تمامی اعضای سازمان اعم از همکاران، مدیران، زیرمجموعه‌ها و مشتریان امکان ارایه بازخورد از عملکرد کارکنان می‌دهد.
در تبدیل ارزیابی عملکرد به یک ابزار مناسب برای ارتقاء سازمان، نیاز است تا مدیران بپذیرند که خطاهای برخی از کارکنان به سود سازمان هستند. به عبارت دیگر، خطاهای کارکنان می‌تواند فرصت آموزشی و ارتقاء آنها به نقش مهمی در افزایش کارآمدی سازمان داشته باشد. این نوع رویکرد امکان پذیر شده در ارزیابی عملکرد ۳۶۰ درجه، با کاهش فاصله بین مدیریت و کارکنان و جلوگیری از ایجاد اعمال ذهنیتی باعث افزایش حس آرامش و رضایت در داخل سازمان می‌شود.
از دیگر فواید ارزیابی عملکرد ۳۶۰ درجه برای سازمان‌ها، ارزش طراحی آینده به صورت هماهنگ با سازمان و کارکنان است که با به کار گیری این روش، دیدگاهی کامل از عملکرد کارکنان در خط مشی‌های آینده سازمان فراهم می‌شود. باستفاده از این روش، در مسیر توسعه و رشد کارکنان و سازمان، ابعاد نقاط قوت و نقاط ضعف اعضای سازمان شناسایی و به دور آنها برای رسیدن به برتری کمک می‌شود.
در کل، ارزیابی عملکرد، جهت کمک به مدیریت بهبود عملکرد، درک بهتر دید کارکنان و بهبود روابط کاری در سازمان اهمیت بسیاری دارد. به کارگیری این روش می‌تواند بهبود کیفیت برنامه‌های رشد و توسعه کارکنان، افزایش مهارتهای فردی و شغلی، ارزش طراحی آینده سازمان و کاهش فاصله بین مدیران و کارکنان را به دنبال داشته باشد.
مزایا و معایب ارزیابی عملکرد 360 درجه مخابرات چیست؟
ارزیابی عملکرد 360 درجه به معنای ارزیابی عملکرد فرد از طریق مشارکت همکاران، مدیران، مشتریان و یا پیمانکاران است. در این روش، فردی که قرار است ارزیابی شود، خود ارزیابی نشده و برای ارزیابی به دیگران اعتماد می‌کند. این نوع ارزیابی برای توسعه فردی و تخصصی، ارتقای مهارتهای اجتماعی و ساخت تعاملات مؤثر بهینه استفاده می‌شود.
یکی از مزایای این نوع ارزیابی، دریافت بازخورد مستقیم و کامل از مخاطبین مختلف است. این بازخورد نه تنها به فرد کمک می‌کند تا بخش‌هایی از خود را که نیاز به پیشرفت دارند، شناسایی کند، بلکه به مدیران و سازمان یاری می‌کند که ضعف‌ها و نیروهای پنهان فرد را درک کنند و از منابع سازمان برای بهبودی فردی بهره بگیرند.
اما برخی از معایب ارزیابی عملکرد 360 درجه نیز وجود دارد. ارزیابی در این روش بسیار زمان‌بر است و برای اینکه نتایج معتبری به دست آید، نیاز به شرکت خود مخاطبان محل کار دارد که معمولاً برای شرکت کردن در این فرآیند، با سایر وظایف خود روبرو هستند. همچنین، ارزیابی، احتمالاً مشکلات خود را نشان نمی‌دهد و این ممکن است به ایجاد مشکلات بیشتر در آینده منجر شود.
در نهایت، ارزیابی عملکرد 360 درجه یک روش ارزیابی تخصصی، مؤثر و گران قیمت است. برای استفاده از آن، باید مزایا و معایب را به دقت ارزیابی کرده و با توجه به نیاز‌ها و اهداف سازمان، تصمیم‌گیری کرد که آیا این روش بهترین راهبرد برای ارزیابی فردی است یا خیر.
چه چیزهایی را در هنگام ارزیابی عملکرد 360 درجه باید در نظر گرفت؟
ارزیابی عملکرد 360 درجه یکی از روش‌های محبوب برای ارزیابی عملکرد شخصی است که در آن علاوه بر ارزیابی توسط بالاترین مدیران، همکاران، مشتریان و همچنین شخصیت‌های مرتبط دیگر نیز در ارزیابی شخصی شرکت می‌کنند. در ادامه به چند موضوع کلی که در هنگام ارزیابی عملکرد 360 درجه باید در نظر گرفته شوند پرداخته خواهد شد:
۱- همکاران: هنگامی که همکاران در مورد عملکرد شخصی نظر می‌دهند، باید به صراحت و بازدوام شنیده شود. با توجه به اینکه همکاران ازیاب شما را از نزدیک‌ترین دیدگاه کسب می‌کنند، به این نکته توجه کنید که بهبود عملکرد شما در نظر همکارانی است که بیشترین شناختی از مهارت ها و قابلیت های شما دارند.
۲- مدیر مستقیم: ارزیابی مدیر مستقیم، بازتابی بر حس کلی شما در او را به نمایش می‌گذارد. در واقع، این شخص تجربه شما را به موقعیت‌های واقعی ترجیح می‌دهد به عنوان مرزهای که شما قادر به عبور از آن نیستید.
۳- مشتریان: نگاه مشتریان به ارزیابی عملکرد شما که در مورد خدمات شما در صورتی که از ارزیابی شما در ارتباط با بازدهی شخصی استفاده می کنند حساسیت بیشتری دارند، می تواند تاثیر مستقیمی بر درک شما از نیازهای شخصی داشته باشد. به عنوان مثال، یک مشتری که به ویژگی های توجه به جزئیاتی شما ارج می دهد، توصیه نمی کند که گوش به پیشهادات یک مشتری دیگر داشته باشید.
۴- خودارزیابی: هیجان شخصی، عواطف و حوزه های قوت و ضعف مربوط به شخص، نقطه شروع خود ارزیابی است. نقد سازی مثبت و منفی خودتان را به چالش بکشید و به دنبال راهی برای بهبود مهارتهای خود باشید.
برای ارزیابی عملکرد 360 درجه به چه اطلاعات و داده‌هایی نیاز است؟
نمایشگری 360 درجه، یکی از شیوه‌هایی است که شرکت‌ها به منظور ارزیابی عملکرد کارمندان خود، از آن استفاده می‌کنند. در این روش، کارمندان نه تنها توسط مدیران خود، بلکه بازخورد از همکاران و زیرمجموعه‌های خود نیز درکار هستند.
برای ایجاد یک سامانه ارزیابی عملکرد 360 درجه، به دو دسته از اطلاعات و داده‌ها نیاز است. دسته اول، اطلاعات مربوط به پاسخ‌گویی افراد مورد ارزیابی و دسته دوم، اطلاعاتی که به طراحی سامانه به صورت کلی مربوط می‌شوند.
در دسته اول، نیاز به جمع‌آوری پاسخ توسط مدیران، همکاران و زیرمجموعه‌ها به سوالاتی که در سامانه آماده شده است، وجود دارد. به‌علاوه، باید از پایگاه‌داده‌هایی که در مورد عملکرد کارمندان موجود هستند، استفاده شود تا ارزیابی و مقایسه با ارزیابی‌های قبلی، صورت پذیرد.
اما دسته دوم اطلاعات مربوط به سامانه بررسی عملکرد ۳۶۰ درجه است. برای طراحی سامانه می‌بایستی در مورد چگونگی ارائه صفحه اصلی، نحوه نمایش داده‌ها و پرسش‌های ارزیابی و همین‌طور معیارهای اولیه مورد استفاده در سامانه تعیین شود.
در نتیجه، ساختن یک سیستم ارزیابی عملکرد ۳۶۰ درجه، نیازمند اطلاعات و داده‌ها مختلف است. این شامل جمع‌آوری پاسخ‌ها، استفاده از پایگاه‌داده‌های قبلی و طراحی سامانه است. با درنظر گرفتن تمامی این مسائل، می‌توانیم یک سیستم ارزیابی عملکرد ۳۶۰ درجه موثر و کارآمد را پیاده‌سازی کنیم.