مفهوم ریسک و اجزای آن در بیمارستان
ریسک به عنوان یک مفهوم پیچیده و جهانی، به معنای مواجهه با خطر و نامطلوباتی است که ممکن است در آینده رخ دهد. در بیمارستان ها نیز مفهوم ریسک با انواع مختلفی مواجه است. به عنوان مثال ریسک اشتباه طبی، ریسک عفونی و غیره.
یکی از اجزای مهم ریسک در بیمارستان، اشتباه طبی است. این اشتباهات ممکن است به دلیل ارتباط پزشک با پرستار، به دلیل خطای پزشک یا به دلیل خطای تایپ در فرم های بیماران رخ دهد. این اشتباهات باعث می شود که بیمار با شرایط بدتری مواجه شود و در برخی موارد باعث می شود که بیمار با خطر حجیم و بالاتری روبرو شود.
از دیگر اجزای ریسک در بیمارستان، عفونت ها هستند. عفونت ها ممکن است به دلیل عدم رعایت بهداشت در بخش های بیمارستان، عدم شستشوی دست ها توسط پرستاران و پزشکان، یا به دلیل نصب ابزارهای پزشکی ناصحیح و یا بدون تعویض آن ها در مدت زمان مشخص رخ دهند. این عفونت ها ممکن است به دلیل مقاومت آنتی بیوتیک ها در برابر بعضی باکتری ها، باعث شوک سپتیک، عفونت تنفسی و بالارفتن وضعیت بیمار شود.
در کل، مدیریت ریسک در بیمارستان ها اهمیت بسیاری دارد. این اقدامات می تواند شامل؛ ساختار اصولی بیمارستان (مانند برچسب زدن صحیح بیمار، معرفی پرستار و پزشک معالج، پیشگیری از اشتباه طبی و غیره)، مدیریت خطرات پزشکی، ارائه آموزش های تخصصی به پرستاران و پزشکان و بررسی مداوم ایمنی بیمارستان باشد.
مفهوم FMEA و کاربردهای آن در بیمارستان
FMEA یا تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن در زبان انگلیسی (Failure Mode and Effects Analysis)، یک روش سیستماتیک برای شناسایی خطاها و آسیبها در روند تولید یا عملیات مختلف است. در بیمارستانها نیز از این روش برای تشخیص خطاها و کاهش احتمال خطاهای احتمالی استفاده میشود. به عبارت دیگر، با استفاده از این روش میتوان به طور سیستماتیک خطاهای ممکن را شناسایی کرد، آنها را کاهش داد و یا بهبود بخشید.
در تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن، با استفاده از چندین مرحله مشخص میشود که خطاهای ممکن از چه جنسی هستند؛ چگونه آنها شناسایی میشوند؛ برای حمل و نقل، منبع و یا فرآیند کنترل، چه اثرات منفی میتوانند داشته باشند؛ و در نهایت، چگونه میتوان این خطاها را کاهش داد یا بهبود بخشید. در بیمارستانها، ممکن است توجه به تجزیه و تحلیل خطا و اثرات آن بر چیزهایی از قبیل موارد زیر باشد:
1. کنترل عفونتهای بیمارستانی: مثلا مراقبت از تیم پرستاری و پزشکی برای اجتناب از بستری شدن ناشی از عفونتهای بیمارستانی
2. کاهش عوارض جانبی: بهبود عوارض جانبی ناشی از عملیات جراحی و تعداد مراکز جراحی برای کاهش آنها
3. بهبود کیفیت رعایت حقوق بیماری: بهتر شدن کیفیت رعایت حقوق بیماران با ایجاد برنامههای مناسب برای رعایت عوارض جانبی، تشخیص و درمان بیماریهای مورد نیاز، و نیز کاهش جراحیهای ترددی که منجر به ایجاد عوارض جانبی ممکن است.
بنابراین، میتوان FMEA را به یک روش مفید و ارزشمند برای ارتقا کیفیت، کاهش عوارض جانبی و بهبود جریان کار در بیمارستانها دانست. استفاده از این روش به ویژه در مواردی که به اندازه کافی خطرناک باشد، ضروری است.
مزایای استفاده از روش FMEA در بیمارستان
راهکار استفاده از روش FMEA در بیمارستان، یکی از راه های مؤثر در شناسایی و پیشگیری از خطاهای پزشکی است. این روش برای افزایش ایمنی بیمار و کاهش احتمال روی دادن خطاهای پزشکی کاربرد دارد. به طور کلی، روش FMEA معنای "مطالعه مؤثر عوامل خطر و اثرات نامطلوب" را دارد.
استفاده از روش FMEA برای بیمارستان ها مزایای خاصی دارد. با استفاده از این روش می توان عوامل خطر و علت های وقوع خطا را شناسایی کرد و در نتیجه کارکنان بیمارستان می توانند برای پیشگیری از بروز خطاها، بهبود فرآیندها و بهبود کیفیت خدمات در بیمارستان ها تلاش نمایند. از طرف دیگر، با استفاده از این روش می توان کیفیت درمان بیماری ها در بیمارستان ها را افزایش داد.
در این روش، برای شناسایی عوامل خطر و بهبود کیفیت سلامت بیمار، تیمی از افراد متخصص از شاخه های مختلف پزشکی باهم همکاری می کنند، در این روش ابتدا فرآیند درمان بیمار از انتخاب بیمار تا طی مراحل پزشکی بررسی می شود. سپس تمامی مواردی که ممکن است خطری برای بیمار داشته باشند، شناسایی می شوند. همچنین پیش فرض های این مساله را نیز بررسی می کنند، برای مثال این که چه اتفاقی می افتد اگر در بیمارستان نیروی کافی برای انجام تست های بیشتر در اختیار نباشد و آیا این مساله باعث خطری برای بیمار می شود یا نه، تیم پزشکی این سوالات را بیان کرده و به شناسایی عوامل خطرپذیر و بهبود فرآیند درمان بیماری ها می پردازند.
در نهایت، با استفاده از روش FMEA می توان جلوی خطاهای پزشکی را گرفت و کیفیت خدمات درمانی بیمارستان ها را بهبود داد. دقت و مراقبت در استفاده از این روش، بهبود کیفیت خدمات درمانی و افزایش ایمنی بیماران را به همراه خواهد داشت.
گامهای اصلی برای انجام روش FMEA در بیمارستان
روش Failure Mode and Effect Analysis (FMEA) یکی از ابزارهای مهم در مدیریت خطرات است که در صنعت به کار میرود و به تازگی در برخی بخشهای سلامت نیز مورد استفاده قرار میگیرد. بیمارستانها به عنوان مؤسسات پزشکی که با مخاطرات بالایی برای سلامت و ایمنی بیماران و کارکنان مواجه هستند، میتوانند از این روش برای شناسایی خطرات مربوط به فرآیندهای خود استفاده کنند. این مقاله طریقهی اجرای روش FMEA در بیمارستانها را توضیح میدهد.
در ابتدا برای شروع روش FMEA، باید یک تیم چندتخصصی (شامل اعضای بخشهای مختلف بیمارستان) تشکیل داده شود. هر عضو تیم، برای فرآیند یا خدمات مربوط به خود، مراحل آن را به تفصیل شناسایی کرده و علل احتمالی بروز مشکل (failure mode) را در هر مرحله بررسی میکند. برای هر خطر شناسایی شده، میزان شدت، احتمال رخداد، میزان شناسایی و تاثیر آن بر بیماران و کارکنان بیمارستان محاسبه میشود.
سپس به ازای هر خطر، راهکارهایی برای کاهش یا حذف آنها ارائه میشود. در انتها، بر اساس نتایج به دست آمده، باید بهبودهای لازم را در فرآیندها و خدمات ارائه شده در بیمارستان انجام داد. این بهبودها میتوانند شامل تحول در کلیت فرآیندها، استفاده از تکنولوژیهای نوین، تعیین وظایف برای کارکنان بیمارستان و آموزشهای لازم برای آنها باشد.
در نهایت، تحلیل خطا و ایمنی در بیمارستانها با استفاده از روش FMEA باعث میشود که کیفیت خدمات ارائه شده، افزایش یابد. همچنین، بیمارستانها میتوانند از نتایج این تحلیل برای تهیه طرح های عملیاتی خطرپذیری و برنامههای آموزشی برای پرسنل استفاده کنند. در نتیجه، استفاده از این روش در بیمارستانها میتواند به افزایش ایمنی و کیفیت درمان و همچنین کاهش هزینههای ناشی از خطاهای شناسایی شده، کمک کند.
نحوه تهیه جدول ریسک FMEA در بیمارستان
در بیمارستانها، رسیدگی به بیماران و مدیریت پرتوهای گردشگری و خدمات مربوط به بهداشت ریسک بالایی را به همراه دارد. جدول ریسک FMEA یکی از روشهای کاربردی برای بازخورد فرآیندها و بهبود ایمنی در بیمارستان در مقابل ریسک و خطا میباشد. این جدول بر روی کاهش نرخ خطا و بروز خسارت در بیمارستان متمرکز است.
جدول ریسک FMEA به صورت یک فرآیند تفکر ایمنی شارژ شده است که شامل ۵ مرحله میشود. این پنج مرحله شامل شناسایی اقدامات پیشگیرانه، شناسایی خطرات، تخمین باید بودن ریسک، تخمین ریسک و مشخص کردن مراحل پیشگیری و کنترل در برابر ریسک میشود.
در هنگام استفاده از جدول ریسک FMEA برای بیمارستانها، مجموعهای از کارگران متعهد اعمال پروتکلهای ایمنی و نظارت بر عملکرد فرآیندهای تخصصی و جایگاه کارگران، با هدف بهبود ایمنی بیماران، نیاز دارند. در نتیجه، تیمهایی که در بخشهای مختلف بیمارستان فعال هستند، برای شناسایی و بررسی علل خطا، بهصورت مشترک، در جلساتی مشترک حضور مییابند.
بلافاصله پساز شناسایی و بررسی علل خطا، برای هر خطا یک شماره مشخص و یک جدول منحصر به فرد ترسیم میشود. به اینصورت، جریانهای کاری، عملکرد، فرآیندها و تجهیزات مختلف بیمارستان، تحت مراحل بررسی و ارزیابی قرار میگیرند. در نهایت، با اعمال اصلاحات لازم، خطرات تشخیص داده شده میتوانند مدیریت شده و بهبود فرآیندهای بیمارستان صورت گیرد.
معایب استفاده نادرست یا ناکارآمد از روش FMEA در بیمارستان
روش تحلیل خطا و ابتکار بهبودی به نام FMEA یکی از روش های مهم در بیمارستان ها است که بهبود کیفیت درمان و درمانگری بهبود بخشیده است. اما استفاده نادرست یا ناکارآمد از این روش، میتواند به مشکلات و معایبی منجر شود که می تواند افزایش خطرات جدی برای بیماران در بیمارستان ها باشد.
یکی از معایب استفاده نادرست از روش FMEA در بیمارستان، عدم توانایی در شناسایی خطاهای واقعی است. در واقع، در صورتی که تیم FMEA برای تشخیص خطا، از تحلیل داده های کیفی بدون فرضیه محرک استفاده کند، احتمالاً بیشتر نتواند به خطاهای واقعی پی ببرد. در اینصورت، این روش برای بهبود کیفیت و برطرف کردن مشکلات به دلیل عدم توانایی شناسایی خطاهای واقعی، ناکارآمدی های خود را نشان خواهد داد.
علاوه بر این، شایع ترین معایب استفاده نادرست از FMEA، بی پایه و اساس بودن آن است. به عنوان مثال، اگر باشد شناسایی ریسک هایی که جدی نباشند، برای اوقات بحرانی و مهم، تحلیل و استفاده این روش به معنی حالت پنوماتیک خواهد بود. در نتیجه، تیم های FMEA باید پیشنهادات معقول و قابل عمل را تهیه کنند تا مسئله را به شیوهی با دقت و کیفیت بیشتر پوشش دهند.
همچنین، ادغام توصیه های کارشناسان تحلیل ریسک با دانش و تجربیات افراد در کارهای روزانه، می تواند به بهبود کیفیت در عملکرد بیمارستان کمک کند. عدم ادغام دانش و تجربیات کارکنان و کارشناسان همچنین میتواند به عدم اجرای پیشنهادات FMEA، فشار بیشتری در ابیاره و در آخر باعث ناکارآمدی روش خود می شود.
در نتیجه، باید دقت داشته باشیم که هرگز بر مبنای یک روش تحلیل خطا و ابتکار بهبودی، کل برنامه خود را نسبت به شناسایی خطا و ریسک بر پایه قضاوت فردی درست کنیم. علایم اقتصادی، انتخاب پرنده مناسب، و تقدیر و تشویق اشتغالزایی موفق، سه مولفه اصلی پویش نتیجه خوب هستند.