آشنایی با روش fmea در ارزیابی ریسک ها

مفهوم و تعریف روش FMEA

روش FMEA (Failure Mode and Effects Analysis) یک روش است که در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی و الکترونیک به منظور کاهش خطرات و احتمال خرابی ها در تولید، استفاده می شود. این روش با تحلیل احتمالات و پیامدهای خرابی ها، با دادن اولویت و اولیت بندی، به بهبود کیفیت و افزایش بازدهی در فرآیند تولید و ارائه محصولات کمک می کند.

برای انجام روش FMEA، مرحله اول تشخیص احتمال خرابی و نقاط ضعف ممکن در سیستم است. سپس در مرحله دوم، تأثیرات احتمالی این خطرات روی محصول یا فرآیند را بررسی می کنند. در نهایت، در مرحله سوم، اولویت ها و راهکارهایی برای کاهش یا حتی از بین بردن خطرات پیشنهاد می شود.

از مزیت های روش FMEA می توان به بهبود کیفیت محصولات، کاهش هزینه های تولید و خسارات در نتیجه خرابی ها، افزایش سرعت تولید و همچنین افزایش رضایت مشتریان و کاربران اشاره کرد.

در نهایت، روش FMEA به عنوان یک روش تهیه برای بازاریابی و تبلیغات کاربردی نیست، بلکه از آن به منظور بهبود کیفیت و کاهش خطرات در تولید و استفاده از محصولات استفاده می شود و برای این منظور بسیار موثر و کارامد است.

مراحل انجام روش FMEA

مراحل انجام روش FMEA یا Failure Mode and Effects Analysis که در واقع یک روش پیش بینی خطا در فرآیندها و محصولات است، شامل چهار مرحله است که در ادامه به توضیح هرکدام می‌پردازیم:

مرحله اول: شناسایی خطرات

در این مرحله ابتدا مجموعه‌ای از چهار گروه مهم پارامترهای مستقیم محصول را شامل طراحی، مواد اولیه، فرآیندها و محصول نهایی شناسایی می‌کنیم. سپس با مرور هر گروه پارامترها، تمامی خطرات ممکن شناسایی می‌شود. در این مرحله نیز باید مرجع و استانداردی که هدف از طراحی یا فرآیند تولید را تعیین می‌کند، ارزیابی شود.

مرحله دوم: تحلیل خطرات

بعد از شناسایی خطرات، آن‌ها را به تفکیک پارامترها و گروه‌ها به تحلیل کننده تحویل می‌دهیم. در این مرحله، برای هر گروه خطرات، سطح خطر از ۱ تا ۱۰ نمایش داده می‌شود که اعداد بزرگتر، نشان دهنده سطح خطر بیشتر است.

مرحله سوم: بررسی کنترل خطرات

در مرحله سوم، به دنبال بررسی می‌گردیم که آیا کنترل‌هایی در محل ما وجود دارد که بتواند برای هر خطر ارائه گردد؛ چنانچه نبود، سعی می‌کنیم در این مرحله ابتدا طرحی برای کنترل خطرات رسیدگی شود و پس از تصویب، به مرحله بعدی ادامه می‌دهیم.

مرحله چهارم: بررسی اصلی خطرات

در این مرحله سعی می‌شود تا اصلی خطرات در محصول، فرآیند یا خدمات پیدا گردند و پس از آن، اضافه‌کردن یا تغییر کنترل‌های ایمنی ضروری است. در این مرحله با توسعه روش‌های پیش بینی خطرات و تطبیق آن با اطلاعات جدید، بررسی اِثربخشی کنترل‌های موجود نیز انجام می‌شود.

در نهایت باید گفت که روش FMEA یک رویکرد موثر برای خطرپذیری و تسهیل در پیشگیری از خطرات مستقل از شرایط محصول، خدمات و فرآیندهای تولید و خدمات است. با انجام این روش می‌توان از ایجاد مشکلی در محصولات، هزینه‌های پرسنلی و از دست رفتن مشتری پیشگیری کرد.

انواع خطرات در روش FMEA

روش FMEA به عنوان یکی از ابزارهای کیفیت، در تحلیل خطرات و تعیین احتمال وقوع مشکلات در فرآیندهای صنعتی و خدماتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش با ارزیابی و تحلیل مسیر فرآیند، علل پایه‌ای و بحرانی خطرات را شناسایی کرده و با ایجاد تکنیک‌های کنترل، احتمال وقوع مشکلات را کاهش می‌دهد.

یکی از خطراتی که در روش FMEA شناسایی می‌شود، عدم کنترل کیفیت مواد و محصول است. با عدم تامین کیفیت مواد و محصول، احتمال وقوع ناهنجاری‌ها و ایرادات در فرآیند تولید وارد می‌شوند و عایدات مالی و افزایش هزینه‌های تولید را به دنبال خواهند داشت.

یکی دیگر از خطراتی که در روش FMEA شناسایی می‌شود، نداشتن تکنیک‌های کنترل و اطمینان حساب‌شده است. با نداشتن تکنیک‌های کنترل و اطمینان حساب‌شده، ممکن است در فرآیند تولید مشکلاتی ایجاد شود که در صورت عدم تشخیص به مشکلات بزرگ‌تری تبدیل می‌شوند.

دیگر خطراتی که در روش FMEA شناسایی می‌شود، عدم رعایت نیازهای قانونی و مقررات است. با عدم رعایت نیازهای قانونی و مقررات، علاوه بر این که احتمال خسارات مالی و اعتباری باال‌تر می‌شود، احتمال تخلف‌های قانونی نیز افزایش می‌یابد که می‌تواند به دانشگاه‌هایی مانند تحریم یا هزینه‌های بالای قضایی منجر شود.

به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی و تحلیل خطرات، روش FMEA برای شناسایی و کاهش خطرات در فرآیند تولید بسیار مفید است. برای جلوگیری از وقوع خطرات و رسیدن به بالاترین سطح کیفیت در فرآیندهای صنعتی و خدماتی، رعایت و تداوم این روش می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود.

مزایا و معایب استفاده از روش FMEA

روش FMEA یک روش هوشمندانه برای تشخیص و تحلیل خطاها و مشکلات است. در این روش، تلاش می شود تا با شناسایی خطرات موجود در فرآیند یا محصولات، در مراحل اولیه تولید یک پلان بهینه برای کاهش خطرات و ریسک ها به کار گرفته شود.

از مزایای استفاده از روش FMEA، می توان به دقت بالا، استفاده از مستندات به خوبی، امکان اعمال تغییرات در فرآیند و محصولات، کاهش بیماری های مستعصی و کاستی های وابسته به فرآیند اشاره کرد. از طرف دیگر، این روش در بعضی موارد ممکن است به دلیل استفاده از روش های بایاسی و بدون اعتماد، به نتایج نامطلوبی منجر شود.

از معایب استفاده از روش FMEA، می توان به زمان و هزینه های بالایی که باید برای اجرای این روش در نظر گرفت، اشتباهات احتمالی در محاسبات و برآوردهای انجام شده، بی اعتمادی به نتایج ارائه شده به دلیل استفاده بدون هدف و بدون ضرورت از فرآیند اشاره کرد.

به طور کلی، اگر FMEA به درستی اجرا شود و توسط افرادی با دقت و هوشمندی صورت گیرد، می تواند به محصولات و خدمات با کیفیت بالا و کاهش ریسک های مربوط به محصولات، فرآیند ها و خدمات منجر شود.

نحوه ارزیابی و رتبه‌بندی ریسک‌ها با استفاده از روش FMEA

روش FMEA یکی از مهم‌ترین روش‌های ارزیابی و رتبه‌بندی ریسک‌ها در بسیاری از صنایع، از جمله صنعت خودروسازی، صنعت هواپیمایی و صنعت دفاعی است. این روش برای شناسایی و ارزیابی ریسک‌ها در فرآیندهای تولید، عیوب محصولات، ایمنی و کارکرد درست سایر قطعات و مجموعه‌های موجود در فرآیند استفاده می‌شود.

به طور کلی، روش FMEA در دو مرحله شامل تحلیل خطا و تحلیل ریسک انجام می‌شود. در مرحله تحلیل خطا، ابتدا فرایند مورد نظر بررسی شده و مراحل آن به صورت جزئیاتی شناسایی می‌شوند. سپس تمام عیوب و نواقص ممکن که در هر مرحله رخ می‌دهند، شناسایی می‌شوند و دسته‌بندی می‌گردند. در مرحله دوم یعنی تحلیل ریسک، هر خطای ممکن بر اساس فرکانس و شدت وقوعش مورد ارزیابی و رتبه‌بندی قرار می‌گیرد.

در روش FMEA، پس از شناسایی و دسته‌بندی خطای ممکن، ماتریس FMEA به کار گرفته می‌شود که در آن خطاها بر اساس میزان اهمیت خود به نظرات تیم برای اولویت‌بندی و مدیریت آن‌ها در مراحل بعدی تولید، مورد بررسی قرار می‌گیرند. برای هر خطای مشخص، به مرحله بعد یعنی تعیین پیشنهادات برای مدیریت آن و دستیابی به ریسک کمتر می‌رسیم.

در نتیجه، روش FMEA یک روش کارآمد و مهم برای ارزیابی و رتبه‌بندی ریسک‌های موجود در سیستم‌های تولید و استفاده است. با استفاده از این روش، می‌توان از خطاهای احتمالی در فرآیندها جلوگیری کرده و کیفیت محصولات را افزایش داد.

استفاده روش FMEA در صنایع مختلف

روش FMEA یا Failure Mode and Effects Analysis، یکی از روش‌های ارزیابی خطرات است که در صنایع مختلف استفاده می‌شود. این روش برای شناسایی ریسک‌ها و خطرات در فرآیندها، محصولات و سیستم‌ها به‌کار می‌رود و به شرکت‌ها کمک می‌کند تا در مراحل طراحی، تولید، نگهداری و خدمات پس از فروش به‌صورت سیستماتیک و علمی به‌شناسایی، تحلیل و حل مشکلات بپردازند.

این روش در صنایع خودروسازی، هواپیماسازی، صنایع الکترونیکی و حتی در زمینه صنایع غذایی به‌کار می‌رود. در صنعت خودروسازی، مثلاً، این روش برای شناسایی خطرات و مشکلات در قطعات خودرو و یا در فرآیندهای تولید و مونتاژ به‌کار می‌رود. همچنین، در صنعت هواپیماسازی نیز این روش برای شناسایی خطرات و مشکلات در فرآیند طراحی، تولید و تعمیرات به‌کار می‌رود.

در صنایع الکترونیکی نیز این روش برای شناسایی خطرات و مشکلات در فرآیند طراحی و تولید محصولات الکترونیکی به‌کار می‌رود. برای مثال، در طراحی کامپیوترهای شخصی، مانیتورها و یا دستگاه‌های تلفن همراه، این روش برای پیش‌بینی و حل مشکلات در فرآیند طراحی و تولید کاربرد دارد.

همچنین، در صنایع غذایی نیز این روش برای شناسایی خطرات و مشکلات در فرآیند تولید و بسته‌بندی محصولات به‌کار می‌رود. برای مثال، در تولید مواد غذایی خنک شده، این روش برای شناسایی خطرات و مشکلات در فرآیند تولید و حمل و نقل به‌کار می‌رود. در نتیجه، روش FMEA یک ابزار مهم در بهبود کیفیت و حفظ ایمنی در صنایع مختلف است که افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها را به‌همراه دارد.