منابع آبیاری
منابع آبیاری شامل تمامی منابع آبی طبیعی و مصنوعی هستند که برای آبیاری زمین‌ها و کشت‌ها بکار می‌روند. این منابع شامل رودخانه‌ها، چشمه‌ها، آبخوان‌ها، برف، باران و غیره هستند که با احداث سدها، چاه‌ها و غیره، به صورت مصنوعی نیز قابل استفاده هستند.
یکی از پر استفاده‌ترین منابع آبیاری، رودخانه‌ها هستند. این منابع در تأمین آب برای کشاورزی و صنایع بسیار موثر هستند. به همین دلیل، ساخت سدهای بزرگ همواره برای بهره‌برداری از آب رودخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، آبخوان‌ها نیز یکی از منابع آبیاری مهم هستند. با استخراج آب از آبخوان‌ها، آبیاری خاک‌ها و کاشت محصولات از آنها انجام می‌شود.
علاوه بر این، برف نیز یک منبع آبیاری است که بخصوص در سردسیرها قابل استفاده است. برف در زمستان به صورت تجمعات بر روی سطح زمین ذخیره می‌شود و در بهار با گدازش تبدیل به آب می‌شود. این آب، برای کشت محصولات و آبیاری خاک استفاده می‌شود. باران همچنین یک منبع آبیاری است که در فصل پاییز و زمستان اتفاق می‌افتد و میزان آبی که به خاک می‌رسد، قابل استفاده برای کشاورزی و آبیاری است.
همچنین، با توجه به کمبود منابع آبی، روش‌های جدیدی نظیر آبیاری قطره‌ای و آبیاری زیرسطحی نیز برای کمک به تأمین منابع آبی در کشاورزی استفاده می‌شود. در آبیاری قطره‌ای، آب به صورت قطرات به روی خاک ریخته می‌شود و از این طریق می‌توان از مقدار کمتری آب استفاده کرد. در آبیاری زیرسطحی، آب به صورت زیر خاک ریخته می‌شود تا میزان تبخیر و تبخیرپذیری را کاهش دهد و در نتیجه هم مصرف آب کاهش می‌یابد و هم باعث افزایش بهره‌وری در زمین‌های کشاورزی می‌شود.
هدف از ناودانی
ناودانی یک فعالیت باستانی است که در آن، آب روان در کانال‌های مخصوصی به جریان درمی‌آید. از دیدگاه عملی، هدف از ناودانی، تأمین آب برای مصارف کشاورزی، صنعتی و شخصی است. اما ناودانی به دلایل فرهنگی و اجتماعی نیز مهم بوده است و باعث توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف شده است.
یکی از اصلی‌ترین هدف‌های ناودانی، تأمین آب برای مصارف کشاورزی است. کشاورزی به عنوان یکی از حوزه‌های اقتصادی مهم، نیاز به آب برای رشد و تکثیر گیاهان دارد. ناودانی با ایجاد کانال‌های آبی و انتقال آن به زمین‌های کشاورزی، به تأمین آب برای کشاورزان کمک می‌کند. در واقع، با ایجاد این کانال‌ها باعث می‌شود که منابع آبی صرفاً به منطقه‌ای محدود نشود و به مناطق دیگر نیز منتقل شود.
به طور مشابه، ناودانی در صنایع هم می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. مصارف آب در صنایع به دلیل نیاز به جریان‌های مداوم و استفاده از تجهیزاتی مانند پمپ و... به مقدار زیادی آب نیاز دارند و این نیاز می‌تواند توسط سیستم ناودانی تأمین شود.
در نهایت، ناودانی به دلایل اجتماعی و فرهنگی نیز مهم است. سیستم‌های ناودانی به عنوان میراث فرهنگی محسوب می‌شوند و باعث ارتباط بین اقشار مختلف جامعه و حفظ هویت منطقه‌ای می‌شوند. در بسیاری از مناطق، ناودانی به عنوان یک جزء از فرهنگ محلی و یادگیری نقش آن، از اهمیت فراوانی برخوردار است. همچنین، ناودانی با عوارضی مانند حمایت از نیروی انسانی و ایجاد اشتغال برای مردم مناطق مختلف، به توسعه اقتصادی آنها نیز کمک می‌کند.
تاثیرات ناودانی بر محیط زیست
ناودانی به عنوان پدیده ای که به تغییر شدید در حجم، سرعت و عرض آب در رودخانه‌ها یا سایر رودآبها منجر می‌شود، می‌تواند بسیاری از تاثیرات مخرب را بر روی محیط زیست داشته باشد. در اینجا به بررسی برخی از این تاثیرات و نیز شیوه‌های کنترل و کاهش آنها پرداخته خواهد شد.
یکی از اصلی‌ترین تاثیرات ناودانی بر محیط زیست، خساراتی است که به بستر رودخانه و سواحل آن وارد می‌گردد. افزایش سرعت جریان آب به دنبال ناودانی، منجر به هدر رفتن خاک و عمق بستر رودخانه می‌گردد و سبب تغییر در شکل و ابعاد رودخانه، عدم پایداری سواحل و خرابی تالاب‌ها و مراتع مجاور می‌گردد. همچنین، با افزایش حاد جریان آب، نرخ تبخیر آب از سطح زمین نیز افزایش می‌یابد و احتمال خشکسالی در دوره‌های بعدی افزایش می‌یابد.
تاثیر دیگری که ناودانی بر محیط زیست دارد، به تغییرات در توزیع و ترکیب جانوری و گیاهی که در محل رودخانه و مناطق حاشیه‌ای آن زندگی می‌کنند مرتبط است. با تغییر در شرایط زندگی این گونه‌ها، تعادل بومی منطقه دچار اختلال می‌شود و روند رشد و پرورش عددی جانوران و گیاهان از کنترل خارج می‌گردد. علی‌رغم اینکه برخی گونه‌ها با تناسب بیشتری با شرایط جدید مواجه می‌شوند، ولی برخی دیگر قادر به سازگاری با این تغییرات نیستند و به وفورترین انواع حیاتی از این دنیا نیز ممکن است از بین بروند.
سرانجام، ناودانی می‌تواند باعث نفوذ مواد آلوده به رودخانه و منابع آب شود. به‌طور معمول، زمانی که شدیدترین ناودانی رخ می‌دهد، فرسایش خاک و زغال سنگ، جمع آوری صنعتی توده‌های زائد و مواد شیمیایی را همراه دارد. این مواد تنها به کیفیت آب منابع آسیب می‌زنند، بلکه باعث افزایش آلودگی هوا و زیان جانی برای حیوانات و گیاهان شده و تاثیرات بسیاری بر روی سلامتی انسان‌های پیرامونی خواهد داشت.
کنترل ناودانی از طریق اجرای سدها و دریاچه‌ها، ایجاد آبراه برای تنظیم جریان آب و حفاظت از سواحل و بستر رودخانه و استفاده از روش‌های خاصی برای جلوگیری از افزایش جریان آب، نه‌تنها می‌تواند روند ناودانی را کنترل کرده، بلکه به حفظ اکوسیستم و سایر نواحی حیاتی که به آب وابسته هستند کمک خواهد کرد.
روش های ناودانی
روش ناودانی یکی از روش‌های قدیمی و سنتی کشورمان برای شستشوی پارچه‌های دستبافت، مانند فرش، قالی، تابلو فرش و... است. این روش در شهرهای بسیاری از استان‌های ایران از جمله خراسان، کرمانشاه، فارس، گیلان و... رایج بوده و اکثراً توسط خانم‌ها به کار گرفته می‌شود.
اصل این روش بر اساس شسته شدن از آب در محل است، یعنی پارچه‌های دستبافت روی زمین پهن شده و با آب و صابون شسته می‌شوند. در اینجا از آنجایی که پارچه‌ها روی زمین پهن شده‌اند و ممکن است مواد غذایی، گرد و غبار و گل‌نبات روی آنها باشد، نیاز به شستشوی دقیق و پاک کردن این مواد از بین پارچه‌ها در هنگام شستشوی روی زمین وجود دارد.
در این روش پنجره‌ها و درب‌های اتاقی که در آن پارچه‌ها شسته می‌شوند، باز کرده می‌شود تا آفتاب به داخل اتاق بیاید و پارچه‌ها خشک شود. این روش در کاهش هزینه‌های شستشوی پارچه دستبافت و همچنین به دلیل برطرف کردن نیاز به دستگاه شستشوی صنعتی، به عنوان یک روش صرفه‌جویی در خانه و توسط خانم‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در نتیجه خانم‌هایی که از روش ناودانی استفاده می‌کنند، نه تنها پارچه‌های خود را به صورت ساده و سریع شسته می‌کنند، بلکه این روش نیز مانند بافت پارچه و قالی خود از ارزش سنتی و فرهنگی کشورمان حمایت می‌کنند.
ارزیابی عملکرد ناودانی
نظام ارزیابی عملکرد در سازمان‌ها نقش بسیار مهمی در پیشرفت و بهبود عملکرد آنها دارد. از جمله نظام‌های ارزیابی عملکرد، ناودانی به عنوان یک روش ارزیابی عملکرد پرکاربرد به شمار می‌آید.
ناودانی به معنای بررسی و نقد عملکرد، شامل بررسی عملکرد کارکنان، بخصوص توانایی‌هایشان در انجام وظایف، رفتار و نحوه روابط با همکاران و کارفرمایان است. در این روش، برخی از مزایا و معایب کارکنان به صورت کیفی و کمی، اندازه‌گیری و ارزیابی می‌شود تا بتوان بهبود عملکرد کارکنان و سازمان را تامین کرد.
ناودانی شامل چند مرحله است که در هر مرحله کارکنان به نحوی ارزیابی می‌شوند. در مرحله نخست، استانداردهای عملکرد تعیین می‌شوند. در مرحله دوم، عملکرد کارکنان با استانداردهای تعیین شده مقایسه می‌شود و در مرحله سوم، بر اساس ارزیابی‌های صورت گرفته، پیشنهاداتی برای بهبود عملکرد ارائه می‌شود.
ناودانی می‌تواند باعث ایجاد انگیزه در کارکنان شود و بهبود کیفیت و کارآیی سازمان را تضمین کند. اما در عین حال، این روش ممکن است منجر به ایجاد رقابت و ناسازگاری در بین کارکنان شود و باعث ایجاد تنش در محیط کار گردد. همچنین، در برخی مواقع این روش ممکن است دقت در ارزیابی‌ها کاستی داشته باشد.
در نهایت، با توجه به اینکه ناودانی به عنوان یکی از روش‌های ارزیابی عملکرد پرکاربرد در سازمان‌ها به شمار می‌آید، لازم است که به نحوی با دقت از این روش در سازمان‌ها استفاده شود که می‌تواند بهبودی در عملکرد کارکنان و سازمان را به همراه داشته باشد.
ساختار ناودانی
ساختار ناودانی به صورت یک سازه بلند مربعی طراحی شده است که در کنار رودخانه یا دریاچه ساخته می‌شود. این سازه از چوب و مصالح دیگر ساخته شده است و در گذشته در امور صیادی و حفاظت از مناطق آبی استفاده می شد.
ساختار ناودانی در صورتی که در کنار رودخانه بسازید به دلیل بودن آب و رطوبت، چوب ساخت این سازه نیز بسیار طولانی مدت است. اما در اینجا نیز باید به دو نکته مهم توجه کنیم. اول اینکه به دلیل تأثیرات آب و هوا، ناودانی ها در مدت زمان کوتاهی خراب شده و نیاز به تعمیر دارند. دومین نکته آن است که تعداد بزرگ ساکنین در کنار رودخانه باعث شده است، در بلند مرتبه دامپروری، کشاورزی و مرتعداری به سمت توریستی پیش برود.
هر ساختار ناودانی با هدف خاصی ساخته شده است. قدیم این سازه‌ها به منظور محافظت از مناطق آبی بوده و می‌توانستند به عنوان شیفتی و کمک به صیادی هم استفاده کردند. در همین راستا برای بهره‌برداری از منابع آبی با استفاده از ناودانی از آنها مهربانی و استفاده به میزان صحیح شگفتی ندارد.
لازم به ذکر است، این سازه تاریخی به دلیل زیبایی و شگفتی که در روستاهای نزدیک به رودخانه ها دارد، به میزان قابل توجهی در سفرهای گردشگری جایگاه خاصی دارد. به همین دلیل سعی بر این دارند که این سازه‌های زیبا نورپردازی شود و بخشی از جاذبه های گردشگری دسته بندی شود.