تاریخچه ناودانی منقطع اصفهان
ناودانی یا آببرانی، یکی از روشهای قدیمی و سنتی برای تأمین آب برای کشاورزی، هنر و صنایع دستی و خدمات شهری بود. اصفهان، شهری با تاریخچه غنی در این زمینه محسوب میشود. ناودانیهای اصفهان، باستانیترین ناودانیهای دنیای اسلامی هستند.
از زمانهای پیش از اسلام بود که اصفهان به دلیل داشتن آبیاری و ناودانی دیدنی و سازههای آن نهادینه شد. ناودانیهای اصفهان از دو قسمت شرقی و غربی تشکیل شدهاند که با استفاده از منابع آبی از کوه فلاورجان، احداث شدند. به عنوان نمونه کوههایی چون غار کبودان، سغر اردهال، کاروان، قلعه دشتهای سارو، شیخ محیالدین و کوههای پشت شهر، منابع آب لازم را به خود اختصاص دادهاند و برای شستشوی میوه، تولید نان وهمچنین آبیاری باغها از آنها استفاده میشد.
در عصر صفویه، بخش عظیمی از آبهای مورد نیاز شهر اصفهان از طریق سیستم منطقهای ناودانی اصفهان به شهر منتقل شده و با استفاده از کانالهای بزرگ و کانکسهای آن سازههای آبیاری و غیره به تولید کاملی دست یافتند. در قرن هجدهم، ناودانیها به دلیل تکلیف مالی سنگین، افول کردند و خیلی از این سازه ها تخریب شدند. با وجود اینکه در حال حاضر هنوز ناودانیهایی در اصفهان وجود دارد، اما زیادی به کار نمیآیند. این موضوع موجب شده است که ناودانی اصفهان به عنوان میراث جهانی شناخته شود.
آسیبهای زیست محیطی ناودانی منقطع اصفهان
ناودانی منقطع اصفهان به عنوان یکی از مهمترین آثار معماری ایران قدیم با سابقهی دو هزار ساله قرار دارد. این ناودانی نقش مهمی در پویایی شهر اصفهان، تأمین آب و بهنگام سازی اراضی داشته است. اما متأسفانه با گذر زمان نظامی و شامل تخریب طبیعی فرایند آبگریزی رودخانهها و مسدود شدن رودخانهها با سنگ و ریزفن باعث دستکم شدن تقاضای آب شده است.
از مشکلات اساسی و جدی که ناودانی منقطع اصفهان با آن روبرو است، میتوان به اصلاحناپذیری مشکلات در ورود و خروج آب از تونلهای این ناودانی، وجود پسابهای فاضلابی در رودخانه زاینده رود، کمآبی و کاهش میزان آبشارها و تنشهای قابل توجه در این شبکه ناودانی اشاره کرد. همچنین در مسیر نهر زایندهرود، بسیاری از کارخانهها و کارگاههایی که در پیستان واقع شدهاند، باعث آلودگی و زیانهای زیستمحیطی شدهاند که عمل به رفع آنها توسط مسئولان ممکن است.
در نهایت، باید به این نکته اشاره کرد که پیشگیری از آلودگیها و حفظ تعادل طبیعت در ناودانی منقطع اصفهان، از اهداف اصلی مسئولان توسعه محسوب میشود. تلاش برای اصلاح و بهبود وضعیت ناودانی منقطع اصفهان در سمتهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیستمحیطی به یک برنامه جامع و هماهنگ تحت عنوان «برنامه حفاظت و توسعه و اصلاح ناودانی منقطع اصفهان» نیاز دارند.
اهمیت اقتصادی و سیاسی ناودانی منقطع اصفهان
ناودانی منقطع به عنوان یکی از مشکلات اساسی شهرهای ایران، تاثیر زیادی روی اقتصاد و سیاست این منطقه داشته است. در شهر اصفهان نیز، این مشکل به سبب جایگاه استراتژیک این شهر، نیازمندیهای جدیتری دارد.
از سوی اقتصادی، ناودانی منقطع موجب کاهش عملکرد شبکههای توزیع آب و برق شده و این برای مصرفکنندگانی که به این نیازمندیها نیاز دارند، به طور قابل توجهی زمان، هزینه و مشکلات بیشتری را به دنبال دارد. همچنین، این مشکل روی فعالیت صنایعی عامل منفی است و از لحاظ اشتغالزایی در این شهر باعث میشود که بسیاری از کارخانهها به شهرهای دیگر انتقال پیدا کنند.
از سوی دیگر، از جنبه سیاسی، موضوع ناودانی منقطع در این شهر، میتواند منجر به بروز مشکلاتی شود که میتوانند در پایان، به دلایلی دیگری از جمله مشکلات اجتماعی و تبعیض اقتصادی منجر شوند. بدون شک، در جنگ قدرت و ارادهی سیاسی برای حل این مشکل، هیچکس برنده تلقی نمیشود.
بنابراین، برای حل این مشکلات به نیازمندیهای مختلفی نیاز داریم. همچنین، به دنبال این نوع حل مشکلات، باید به دقت و بهصورت واحدی به مکانیسم و روشهایی برای حل این مشکلات پرداخت و برای گردش در چرایی این مشکل تلاش کرد. بهاینصورة که باید تلاش کرد تا به منظور حل مشکل، تمام بازدهها و اثرات مخربی که این مشکل در حوزه های مختلف تولید، مصرف یا امنیت زندگی میزانی دارد، محاسبه و تحلیل شوند.
حفاظت از بخشهای باستانی ناودانی منقطع اصفهان
بانکهای باستانی ناودانی منقطع اصفهان به عنوان یکی از میراثهای فرهنگی و تاریخی اصفهان و ایران، همواره مورد توجه واقع شدهاند. این بانکها متشکل از چندین قسمت که برای روانشدن زمینهای مستوی شده بودند، جنبههای مختلفی را از جمله کاربردی، تاریخی و معماری دارند.
اما به دلیل عدم توجه به حفاظت و نگهداری از این بانکها، در دورههای گذشته حوادثی برای آنها اتفاق افتاده است. به عنوان مثال، در سال ۱۳۹۸ یک بانک باستانی با توجه به وسعت کم فضای پیرامونش و عدم حفاظت مناسب در معرض خطر از بین رفت.
به همین دلیل، حفظ و نگهداری از بانکهای باستانی ناودانی منقطع اصفهان امری بسیار مهم و ضروری است. این موضوع در عین حال که جهت حفظ تاریخ و فرهنگ این منطقه است، به عنوان یکی از جاذبههای گردشگری اصفهان نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت.
برای حفظ و نگهداری این بانکها، ابتدا باید به موقع اقداماتی در جهت تقویت و اعمال پایشهای لازم برای حفاظت از آنها صورت گیرد. البته برای این منظور باید یک برنامه جهت پایش و نگهداری دقیق برای این منطقه تهیه شود تا از از دست رفتن این منطقه باستانی جلوگیری شود.
امکانات گردشگری در ناودانی منقطع اصفهان
ناودانی منقطع یکی از جاذبههای گردشگری شهر اصفهان است که در شمال غربی شهر واقع شده است. این محله به دلیل وجود آبهای جاری، پلهای قدیمی، باغهای بسیار زیبا و معماری ارزشمند خود، همواره مورد توجه گردشگران بوده است. در اینجا، به بررسی امکانات گردشگری در ناودانی منقطع پرداخته خواهد شد.
امکانات اقامتی:
در ناودانی منقطع، با وجود اینکه به صورت مستقیم هتل ندارد، اما از امکانات اقامتی خوبی برخوردار است. بسیاری از خانههای خودکار به عنوان شهرک ویلایی با امکاناتی از جمله پارکینگ، دسترسی آسان، آب، برق و گاز برای اجاره به گردشگران ارائه میشود.
امکانات تفریحی:
ناودانی منقطع در خود شامل باغها و پارکها با امکانات بسیار متنوعی است که برای گردشگران علاقهمند به تفریح در طبیعت بسیار مناسب میباشند. این باغها شامل باغ پردیس، باغ ایرانشهر، باغ تهران و باغ ملی است. از دیگر امکانات تفریحی این شهرک میتوان به جایگاهی چون فضای باز با امکانات ورزشی، رستورانها و کافیشاپها، بازارچه آنلاین، مجموعههای گردشگری میکرو بر مکرو و همچنین روستاهای بومی اطراف اشاره کرد.
امکانات مذهبی:
در این شهرک چند آستان و امامزاده وجود دارد که میتواند یک جاذبه دینی برای گردشگران ایجاد کند. از جمله این مجموعههای مذهبی میتوان به امامزاده محمد بن عبدالله، امامزاده حسین بن موسی حرم، فرخنده و شاهین اشاره کرد.
به عنوان جمعبندی، ناودانی منقطع با توجه به طبیعت زیبا، معماری ارزشمند، امکانات اقامتی و تفریحی خود، یکی از مقاصد گردشگری بسیار مناسب در شهر اصفهان است. همچنین، وجود اماکن مذهبی و پذیراییهای متنوع، این شهرک را به یک مقصد کامل و شایسته برای سفر خانوادگی، تفریحی و یا زیارت میکند.
اثرات ترافیک در ناودانی منقطع اصفهان
همواره ترافیک شهری از جمله مشکلاتی است که بسیاری از افراد در شهرهای بزرگ با آن مواجه میشوند. شهر اصفهان نیز این مشکل را تجربه میکند و به دلیل بافت شهری پیچیده، تردد در بسیاری از مناطق این شهر به سختی امکانپذیر است. دلیل این مشکل غالباً مشخصات جمعیتی شهر اصفهان میباشد که شهری زیبا و پراز تاریخ است، اما به علت رشد جمعیتی افزایش یافته، با مشکلاتی همچون ترافیک و آلودگی هوا روبرو شده است.
با توجه به مکان شهر اصفهان که در محور شرق به غرب قرار دارد، ناودانی منقطع از جمله معابری است که در تردد شهری اهمیت بالایی دارد. اگرچه این محور در چند سال اخیر به دلیل احداث مسیر نهایی و اتمام کارهای عمرانی، نسبت به گذشته ترددی بهتری به خود اختصاص داده است، اما بازهم تردد در این مسیر در ساعات شلوغی شدید تر میشود. این مساله منجربه تأخیر در تردد و ایجاد ترافیک قابل مشاهده در ناودانی منقطع و مناطق اطراف آن میشود.
اثرت ناشی از ترافیک در ناودانی منقطع اصفهان بسیار گسترده است و به سالهای پیشین برمیگردد. بین اثرات جانبی این ترافیک میتوان به افزایش میزان آلودگی هوا، تأخیر در تردد، کاهش بهرهوری و کاهش کیفیت زندگی در شهروندان اشاره کرد. در نتیجه، رفع مشکلات ترافیکی ناودانی منقطع میتواند بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی شهروندان اصفهان ایجاد کرده و آلودگی هوا و ترافیک را به حداقل برساند.