معرفی fmea و هدف آن در ارزیابی ریسک
FMEA یا Failure Modes and Effects Analysis به عنوان یک روش سیستماتیک و پرکاربرد در صنایع مختلف برای تشخیص و ارزیابی ریسک محصولات و فرایند‌های تولید به کار می‌رود. با استفاده از FMEA، امکان شناسایی مشکلات و ایرادات محصولات قبل از وقوع آنها وجود دارد و عملکرد کلی این محصولات در صورت حفظ و بهبود کیفیت بهبود خواهد یافت.
تشخیص چگونگی بروز عیب یا خطایی (Failure Mode) به عنوان یک گام کلیدی در FMEA صورت می‌گیرد. بعد از شناسایی خطاها، اثرات آنها بر توانایی کلی محصول و احتمال بروز این خطاها (ریسک) بررسی می‌شود. در نهایت با استفاده از تحلیل داده‌های به دست آمده، شناسایی عوامل محرک و تدابیر پیشگیریی های لازم صورت می‌گیرد. قابل ذکر است که بهتر است از اَلِم نمودار (Arrows Factors, Language, Events, and Measures) برای تشریح روند FMEA استفاده شود. در واقع در این نمودار ابتدا عوامل محرک که عبارتند از Language (زبان) ووقایع اولیه، سپس اثرات آنها بر نتایج (نمودار فعلی) و در نهایت تحلیل و مدیریت ریسک آینده (دیدگاه آینده) توضیح داده می‌شود.
هدف از استفاده از FMEA، بهبود بهره‌وری و ارتقای کیفیت محصولات است که در نهایت منجر به افزایش رضایت مشتریان خواهد شد. استفاده از این روش در سازمان‌ها، تضمین می‌کند که همه مشکلات و ریسک‌های محصولات قبل از ارائه به بازار، شناسایی شده و اقدامات پیشگیرانه‌ای برای آنها صورت گیرد. در نتیجه، با استفاده از FMEA، هزینه‌های بالقوه خطا و زمان بیشتر نیاز به تعمیرات پیشگیرانه و خسارات بعدی کاهش می‌یابد.
مراحل اجرایی fmea برای ارزیابی ریسک
FMEA یک ابزار ارزیابی ریسک است که به عنوان یک روش سیستماتیک و ترکیبی برای شناسایی و شکستن شانه های خطای محتمل در فرآیندها و محصولات و خدمات، به کار می رود. این روش عمدتا برای مقابله با مسائل احتمالی استفاده می شود و در نتیجه افزایش کیفیت و بهینه سازی فرآیندها و محصولات را تضمین می کند.
اجرای FMEA شامل چند مرحله مهم است که در ادامه به طور مختصر به آن ها اشاره می کنیم.
مرحله اول: تشخیص محصول یا فرآیندی که قرار است بررسی شود، از جمله مواردی که در زمینه لحظه ای و طولانی مدت مشکلات و چالش هایی دارند. این مرحله با جمع آوری اطلاعات در مورد محصول یا فرآیند شروع می شود.
مرحله دوم: شناسایی خطرات و مشکلات، این مرحله به استخراج اطلاعات مربوط به خطرات احتمالی مرتبط با محصول یا فرآیند می پردازد.
مرحله سوم: بررسی ریشه های خطر و شناسایی علت احتمالی مشکل، به منظور ایجاد راه حل هایی برای کاهش آنها.
مرحله چهارم: به موضع قرار دادن خطرات در یک زمینه، مشخص شدن وزن خطر و بار محافظتی مورد نیاز برای مدیریت خطر.
مرحله پنجم: اجرای راه حل ها برای کاهش خطاها و احتمال رخ داد خطرات احتمالی.
مرحله ششم: تست و ارزیابی از اثربخشی راه حل های اجرایی، عرضه به نحوه ابزاریابی و راه حل های مختلف جهت مقایسه نتایج.
در نهایت با تلاش مستمر و کار گروهی، امکان حمل بهتر و بالاتر شاخص های سود و ضرر مشکلی برای محصول یا فرآیند حاصل می شود. در نتیجه، اجرای این روش به عنوان یک روش کاربردی و مؤثر جهت حل مسائل و افزایش کیفیت در فرآیندها و محصولات، توصیه می شود.
ساختار و ترکیب عوامل ریسک در fmea
FMEA یک روش ساختار یافته برای تحلیل خطر در فرآیندها و محصولات است. در این روش، به دنبال شناسایی عوامل ریسک موجود در یک فرآیند یا محصول هستیم و سپس این عوامل را به شیوه‌‌ای سلسله مراتبی وسیع بررسی می‌کنیم تا به نتیجه‌ای مثبت برای کاهش این عوامل ریسک برسیم.
ساختار عوامل ریسک در FMEA بینایی روش خاصی دارد که از چندین قسمت تشکیل شده است. این عوامل برای هر فرآیند یا محصول متفاوت هستند و باید با توجه به خصوصیات راهبردی و فنی مربوط به فرآیند یا محصول مورد نظر شناسایی شوند. این عوامل باید شامل تمام عوامل و متغیرهای مرتبط با فرآیند یا محصول باشند که ممکن است زمانی تاثیرات کاهشی داشته باشند.
ترکیب عوامل ریسک در FMEA از نظر خاصیت‌های مختلفی مهم است. این خواص شامل اهمیت، احتمال و بروز هر خطر در فرآیند و محصول، ردپای گذاری و نحوه بروز هر خطر در محصول مورد نظر است. بعد از تشخیص عوامل ریسک، باید در مورد اهمیت و احتمال بروز هر خطر به شکل جداگانه و مجموعه‌ای بررسی شده و به تعیین فرآیندی که باید برای حداقل کردن ریسک‌های موجود پیاده شود، انتقال داده شوند.
از سایر مزایای FMEA، می‌توان به نتیجه گرفتن از ارزیابی کامل ریسک‌های موجود در محصول یا فرآیند، بهبود کیفیت محصول یا خدمات، حذف هزینه‌های اضافی مبتنی بر موانع در فرآیند ها، افزایش راندمان و بهره‌وری فرآیندها و بهبود ارتباطات و همکاری بین گروه‌ها و تیم‌های مختلف در محیط کار اشاره کرد. در نتیجه، شناسایی، ساختار و ترکیب عوامل ریسک در FMEA، یکی از ارکان اصلی موفقیت در این روش تحلیل خطر محسوب می‌شود.
پنج گام اصلی برای انجام فرآیند ارزیابی ریسک با fmea
فرآیند ارزیابی ریسک که با FMEA (شناسایی خطرات و ارزیابی آنها) انجام می شود، به معنای شناسایی خطرات و تأثیرات آنها در سیستم‌ها، فرآیندها و محصولات است. برای انجام این فرآیند، پنج گام اصلی وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها پرداخته شده است.
گام اول: شناسایی خطرات
در این گام، خطرات محتمل در فرآیندها، سیستم‌ها و محصولات کشف شده و لیست شده و آنها بر اساس میزان خطر و اهمیت به دسته‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند.
گام دوم: تعیین تأثیرات خطرات
در این گام، تأثیرات محتمل برای هر خطر شناسایی شده و نحوه اثرگذاری آن بر فرآیند، سیستم و محصول بررسی می‌شود. این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا بنا به آن مشخص می شود که آیا خطر طبیعی یا خطر کنترل نشده است.
گام سوم: تعیین علل خطرات
در این مرحله، علل خطرات شناسایی شده و تحلیل می شود. به عبارت دیگر، دلیل ایجاد خطر برای هر فرآیند و سیستمی که ممکن است باعث ایجاد خطر شود، بررسی می‌شود.
گام چهارم: تعیین کنترل های خطر
در این مرحله، کنترل‌های قابل اجرا جهت کاهش خطرات شناسایی می‌شود. کنترل‌های اجتنابی و یا پیشگیرانه مانند ماشین آلات جایگزین، تغییر روش کاری و یا استفاده از مواد جدید قابل بررسی هستند.
گام پنجم: تعیین مجدد ارزیابی و نظارت
در این گام، کنترل های خطرشناسی برای پیگیری و پایش از میزان کاهش خطرات پیاده‌سازی می‌شوند و باید به صورت دوره‌ای تکرار شوند.این مرحله از قابلیت توسعه فرآیند خطر شناسی برای استفاده در تولید محصول‌های جدید نیز بهره می‌گیرد.
به طور کلی، انجام FMEA نیاز به انجام تحلیل دقیق، مستندسازی جامع، و پیگیری نتایج بر روی ماشین‌آلات و فرآیندهای سازمانی دارد. با کنترل موثر کردن محصولات و استفاده از این ابزار، خطر را به حداقل برسانید و کیفیت و عملکرد مورد نظر را حفظ نمایید.
نحوه تعیین مقادیر احتمال و شدت خطر در fmea
فرایند FMEA یعنی شناسایی و بهبود مشکلات و خطرات در یک سیستم یا فرایند. این فرایند شامل شناسایی خطر، تعیین شدت خطر، تعیین احتمال وقوع و نام بردن عوامل موثر در ایجاد خطر است.
احتمال وقوع خطر به عنوان یک شاخص مهم برای انجام FMEA درنظر گرفته می شود. برای تعیین احتمال وقوع، باید به عوامل تأثیرگذار بر روی خطر توجه کرد و برای هر یک از آنها سطح اهمیت را بر اساس پارامترها مانند تعداد دفعات استفاده و تعداد مشکلاتی که به‌وجود آورده‌اند تعیین کرد.
سپس، باید شدت خطر نیز مشخص شود. برای تعیین شدت خطر، نشان دادن افزایش خطر در صورت وقوع خطا و تأثیرات شایع‌ترین خطاها بر سیستم است. این کار می تواند با استفاده از ماتریس برای ترکیب احتمال و شدت خطر به دست آید.
در نهایت، برای پیشگیری از خطرات در فرایند FMEA، باید بر اساس احتمال و شدت خطر، اقدامات پیشگیرانه‌ای بر روی فرایند مورد نظر اعمال کرد. این اقدامات ممکن است شامل تغییر فرایند، تصحیح خرابی‌های سیستمی، طراحی مجدد سیستم و یا استفاده از تکنولوژی‌های جدید باشند.
در زمینه تعیین مقادیر احتمال و شدت خطر در FMEA باید به این نکته توجه داشت که آنها همیشه دقیق و قطعی نیستند و باید در مجموعه‌ای از شرایط و چالش‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین، برای ایجاد یک فرایند FMEA موثر و با کارایی، تجربه و دانش فنی بالا و همچنین خردادن قانونی و دقیق بسیار مهم است.
استفاده از فرمول های ریاضی در fmea برای ارزیابی ریسک
استفاده از فرمول های ریاضی در fmea یک رویکرد مهم در ارزیابی ریسک است. این رویکرد معمولاً در صنایع مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد تا احتمال بروز خطاها در پروسه های تولیدی یا خدماتی را کاهش دهد.
یکی از پرکاربردترین فرمول های ریاضی که در fmea استفاده می‌شود، "ریسک" است. این فرمول، در ابتدا میزان احتمال بروز خطا در پروسه های مورد ارزیابی را محاسبه می‌کند. سپس، این میزان با امتیاز شدت خطا ضرب می‌شود تا میزان ریسک نهایی تعیین شود. با توجه به این معیار، پروسه هایی با پایین‌ترین ریسک انتخاب خواهند شد و احتمال بروز خطا در آنها به حداقل خواهد رسید.
در این روش، معیار "ریسک" به عنوان پارامتر اصلی برای ارزیابی تمام پروسه های تولیدی یا خدماتی استفاده می‌شود. با توجه به شدت خطا و احتمال بروز آن، میزان ریسک نهایی تعیین می‌شود و برای بهبود ایمنی و کاهش خطا در پروسه های تولیدی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در نتیجه، استفاده از فرمول های ریاضی به عنوان یک رویکرد موثر در fmea استفاده می‌شود تا احتمال بروز خطا در پروسه های تولیدی و خدماتی کاهش یابد. با استفاده از این رویکردها، پروسه هایی با پایین‌ترین ریسک انتخاب شده و احتمال بروز خطا در آنها به حداقل خواهد رسید.