ارزیابی و کنترل ریسک در HSE
ارزیابی و کنترل ریسک در HSE به معنای شناسایی، بررسی و مدیریت خطرات ایمنی، بهداشت و محیط زیست در محیط کار است. هدف ارزیابی و کنترل ریسک، کاهش احتمال وقوع حوادث و پیشگیری از آسیب های جانی و غیرجانی به کارکنان و محیط زیست است.
در فرایند ارزیابی ریسک، خطرات موجود در محیط کار شناسایی، تحلیل و ارزیابی می شوند و سپس برای جلوگیری از وقوع حوادث ایمنی مدیریت می شوند. از جمله فاکتورهایی که در ارزیابی ریسک در نظر گرفته می شوند، می توان به نحوه استفاده از مواد شیمیایی، اجزای ماشین آلات، الکتریسیته، حرارت، فشار، باراندازی و سایر عوامل شناخته شده خطرناک اشاره کرد.
مدیریت ریسک نیز برای کاهش خطرات مرتبط با محیط کار و حفظ سلامت کارکنان استفاده می شود. پس از ارزیابی خطرات، باید یک برنامه کاری برای مدیریت آن ها تهیه شود. این برنامه کاری شامل استفاده از روش های پیشگیرانه و توصیه های ارگانها و سازمان های ذی ربط شامل محدودیت مصرف مواد شیمیایی، ایمن سازی ماشین آلات، تغییر فرایندها یا قانون محیط زیستی است.
به طور خلاصه، ارزیابی و کنترل ریسک در HSE برای ایجاد محیط کار بهداشتی و ایمنی است که به کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری کمک می کند. این برنامه ها برای جلوگیری از وقوع حوادث و به پیشگیری از مصدومیت کارکنان و آسیب رساندن به محیط زیست کمک می کند.
روش‌های امنیتی در HSE
روش‌های امنیتی در HSE، به‌عنوان یکی از موضوعات مهم و حیاتی در حفظ سلامت و امنیت در محیط کار شناخته می‌شود. این روش‌ها در ایجاد و حفظ یک محیط کاری که برای کارکنان، پرسنل و مشتریان ایمن و سالم باشد بسیار مؤثر هستند. به‌عنوان مثال، برای اجرای روش‌های امنیتی در HSE لازم است که همه کارکنان و پرسنل محیط کار، آگاهی کاملی داشته باشند تا بتوانند بر خطرات مختلفی که به سلامتی آنها و افراد دیگر تاثیر می‌گذارند، پیش‌بینی کنند و در این مورد اقدامات احتیاطی لازم را انجام دهند.
به‌طور کلی، روش‌های امنیتی در HSE به دو بخش اصلی تقسیم می‌شوند: روش‌های پیشگیری و روش‌های اجرایی. روش‌های پیشگیری شامل تشخیص و ارزیابی خطرات مختلف، تهیه و اجرای دستورالعمل‌های ایمنی و بهداشتی، آموزش‌های ایمنی و برگزاری تحقیقات و مطالعات علمی برای بهبود و ارتقای ایمنی کاری هستند.
روش‌های اجرایی نیز شامل ایجاد فضاهای کاری ایمن و سالم، استفاده از تجهیزات و وسایل ایمنی و آموزش آنها، برقراری مدیریت منابع انسانی به منظور حفظ سلامت و ایمنی کارکنان، حفظ نظم و انضباط در بخش‌های مختلف محیط کار و اعمال اقدامات و شیوه‌های ایمنی در صورت وقوع حوادث و حوادث ناگوار می‌باشند.
در کل، روش‌های امنیتی در HSE دارای اهمیت ویژه‌ای برای حفظ و حراست از سلامت و ایمنی کارکنان و پرسنل هستند و باید به شیوه‌ای کاملا ویژه اجرا و پیگیری شوند.
انواع ریسک در HSE
ریسک به معنای خطر و تهدید در برابر روند کار، فعالیت یا پروژه‌ای است که با آن مواجه می‌شویم و ممکن است به عواقب ناگواری برای محیط زیست، سلامتی کارکنان و یا ایمنی شغلی بیانجامد. در صنعت HSE نیز انواعی از ریسک‌ها وجود دارد که در ادامه به توضیح آنها می‌پردازیم.
- ریسک پایداری: این ریسک شامل خطر کاهش عمر مفید تجهیزات، احتمال خرابی و نقص داخلی تجهیزات می‌باشد. آن‌طور که ما می‌دانیم، تجهیزات پس از مدتی از استفاده، کارایی آنها کاهش می‌یابد و پس از sceneries هایی که به تجهیزات وارده کارایی آنها هم کاهش خواهد یافت.
- ریسک پرتابل: این ریسک بعد از ریسک پایداری شکل می‌گیرد؛ بدین معنا که پس از شناسایی منابع خرابی، باید آنها را جابجا کرد و در دسترس شغلی دیگری قرار دهیم. این زمانی ایجاد می‌شود که کارشناسی برای جابجایی تجهیزات در اختیار نیروی کار انجام نگرفته باشد.
- ریسک ایمنی شغلی: این نوع ریسک شامل خطر بلایای ایمنی است که ممکن است برای کارکنان شغلی ایجاد شود؛ مثل حوادث تصادف، سقوط، حریق و… .
- ریسک محیطی: این ریسک شامل خطرات آلودگی هوا، خاک و آبی است. به طور مثال: آلودگی هوا در نتیجه پسماند، انباشت زباله، آلودگی آب در نتیجه دفع به دریا یا رودخانه و همچنین آلودگی خاک برای عملکرد کشاورزی به دلیل استفاده از کود و سموم شیمیایی است.
- ریسک تامین: این ریسک شامل خطرات ارتباط با تأمین کنندگان است که ممکن است نسبت به قرارداد و یا عدم تقاضا از طرف شرکت‌ها باشد.
- ریسک قانونی: این نوع ریسک همانطور که از نامش پیداست، شامل پیش‌بینی خطرات احتمالی ارتباطی با قوانین، قوانین بین المللی و تنظیمات و مقررات محلی است.
در نتیجه، ایمنی، بهداشت و محیط زیست یکی از مهمترین عواملی است که از ریسک‌های مختلف باید پیشگیری کنیم و بیشتر تلاش کنیم که محیط کار و حریم شغلی بهتر و امن‌تر باشد.
مهارت‌های ارزیابی و کنترل ریسک در HSE
مهارت‌های ارزیابی و کنترل ریسک در HSE (صحت، ایمنی و محیط زیست) در صنایع پرخطر نقش بسیار مهمی دارد. ریسک به عنوان یک عامل مهم در هر فرآیند صنعتی پیش می‌آید و می‌تواند برای محیط زیست، زندگی‌وه ایمنی کارگران و همچنین تجهیزات وسایلی که در فرآیند استفاده می‌شوند تأثیراتی بسیار بزرگ داشته باشد.
برای ارزیابی ریسک، ابتدا باید بخشی از فرآیند که خطر ایجاد می‌کند، شناسایی و مشخص شود. سپس با استفاده از تکنیک‌های شناختی و آماری، می‌توان به تخمین خطراتی که ممکن است در فرآیند وجود داشته باشد، پرداخت. برای کنترل ریسک نیز می‌توان از رویکرد‌های حفاظتی و پیشگیرانه استفاده کرد. کنترل ریسک به عنوان یک فرایند دائمی و پویا، باید به صورتی طراحی شود که در هر مرحله، با انجام بررسی‌های لازم، ریسک به حداقل ممکن کاهش پیدا کند.
تشخیص خطرات و کنترل آنها، باید با فهم و تحلیل دقیقی از فرایند صنعتی انجام شود. برای این منظور، کارشناسان HSE باید دارای تخصصی در زمینه‌های شناخت خطر احتمالی و نیز روش‌های کنترل آنها باشند. این مسئله ضروری است زیرا هرگونه خطا در ارزیابی ریسک، می‌تواند به وضعیتی خطرناک تبدیل شود.
بنابراین مهارت‌های ارزیابی و کنترل ریسک در HSE بسیار مهم و بحرانی هستند و به عنوان یک چرخه مدیریتی باید در همه مراحل پیشرفت فرآیند صنعتی، مورد استفاده قرار بگیرند.
اطلاعات پایه‌ای در خصوص ریسک در HSE
هدف هر سازمان، بهبود دائمی عملکرد و کاهش ریسک های مرتبط با بهداشت، ایمنی و محیط زیست است. برخورداری از اطلاعات پایه هنگام مدیریت و کنترل ریسک های مرتبط با سلامت و ایمنی کارکنان، محیط زیست، قانون و ممکن است در تصمیم گیری های پرمهم واقع گردد.
اصولی که باید در نظر گرفته شود عبارتند از:
1- جمع آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات
نقش مهمی برای جمع آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات دارد. همه رویدادهای بهداشت، ایمنی و محیط زیست باید به سرعت و با دقت به حوادث ثبت شود و سپس جمع آوری شود. سپس این اطلاعات باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند تا درک بهتری از عوامل اقتصادی و فنی مرتبط با ریسک های بهداشت، ایمنی و محیط زیست حاصل شود.
2- تعریف و ارزیابی ریسک
آنچه که در اینجا موردنیاز است، تعیین جمله های دقیق است که مربوط به هر یک از ریسک های موجود می باشد. بنابراین، مهندسین، حرفه ای، مدیران و سایر افرادی که در مسائل بهداشت، ایمنی و محیط زیست دخیل هستند، باید دیدگاه های خود را در مورد اینکه چطور ریسک های مختلف را تعریف و ارزیابی کنند، گسترش دهند.
3- مدیریت ریسک و پایش
مدیریت ریسک در حوزه های بهداشت، ایمنی و محیط زیست، شامل استفاده از ابزار و تکنیک هایی مانند کنترل و پایش می باشد. کنترل و پایش برای کاهش ریسک های قابل پیش بینی و بسیار مفید است. این برنامه ها باید به طور دوره ای برای ممنوعیت یا جلوگیری از وقوع حوادث پیگیری شوند و سیستم های مرتبط با حوادث غیرقابل پیش بینی در نظر گرفته شوند.
در نهایت، مفهوم کلیدی این موضوع برای بهبود کل عملکرد و کاهش ریسک های مرتبط با سلامت و ایمنی کارکنان، محیط زیست، قانون و فناوری، جمع آوری و تجزیه و تحلیل دقیق از اطلاعات پایه به منظور شناسایی و تعیین میزان ریسک است. با توجه به اینکه در حوزه های بهداشت، ایمنی و محیط زیست همیشه ریسک های جدید و فرصت های جدیدی برای پیشرفت وجود دارد، تکنیک ها و اصول مرتبط با مدیریت ریسک در این حوزه ها باید با توجه به جدیدترین دانش و اطلاعات به روز شد.
فرآیند ارزیابی ریسک در HSE
فرآیند ارزیابی ریسک در HSE یا به عبارت دیگر ارزیابی خطرات ایمنی، به فرآیند تعیین و تحلیل میزان خطرات و احتمال وقوع آنها در صنعت HSE اشاره دارد. این فرآیند، ابزاری بسیار مهم در تضمین ایمنی و سلامت کارکنان و تامین محیط کار ایمن است.
در فرآیند ارزیابی ریسک، ابتدا میزان خطرات مربوط به پروژه یا فعالیت تعیین می‌شود. سپس علل و دلایل احتمال وقوع این خطرات شناسایی و تحلیل می‌شوند. در نهایت با استفاده از روش‌های مختلف ارزیابی و تحلیل ریسک، میزان احتمال وقوع و شدت تاثیر این خطرات تعیین شده و راهکارهایی برای کاهش و کنترل این خطرات پیشنهاد می‌شود.
فرآیند ارزیابی ریسک در HSE بسیار حائز اهمیت است، زیرا از طریق آن می‌توان به بهبود ایمنی و سلامت کارکنان، کنترل خطرات، حفظ محیط کار سالم و پایدار و کنترل هزینه‌های ایمنی و خسارت‌زایی جلوگیری کرد.
برای انجام فرآیند ارزیابی ریسک در محیط HSE، تخصص و دانش فنی کافی و استفاده از روش‌های مناسب مورد نیاز است. به عنوان مثال، از روش‌هایی مانند ریسک‌سنجی، روش های HAZOP، ماتریس مخاطرات و آنالیز فشار می‌توان در فرآیند ارزیابی ریسک استفاده کرد.
در نهایت، فرآیند ارزیابی ریسک در HSE با استفاده از داده‌های دقیق و اطلاعات کافی، می‌تواند تصمیمات درستی را برای بهبود ایمنی، سلامت و بهره وری محیط کار ارائه دهد.