الکترودیالیز ویکی پدیا

مفهوم الکترودیالیز در پزشکی

الکترودیالیز یک فرآیند طبی است که به منظور تصفیه خون بیماران با نارسایی کلیه استفاده می‌شود. در این فرآیند، خون بیمار به صورت مستقیم از بدن بیمار گرفته می‌شود و به داخل یک دستگاه الکترودیالیز منتقل می‌شود. در این دستگاه، خون از طریق ممبران شبکه‌ای عبور می‌کند که از نوعی پلیمر از نظر ساختاری مشابه با کلیه سالم است. این ممبران اجازه عبور مواد مزاحم مانند اوره، کراتنین و انواع نمک‌های رسوب شده را می‌دهد.

در پردازش الکترودیالیز، خون بیماری را که شامل فضلات، مواد شیمیایی زائد و فلزات سنگین می‌باشد، هدف قرار می‌دهیم. دستگاه الکترودیالیز این فرآیند را با استفاده از اصل نیروی الکتریکی انجام می‌دهد. در واقع، در دستگاه الکترودیالیز، محیط خون بیمار به صورت توام با برق‌رسان‌های مداوم و ملایم در معرض برق قرار گرفته است. این برق کوچکترین ناخالصی‌ها را روی کلیه سطوح تجزیه‌پذیر محیط خون بیمار حرکت می‌دهد، تا این ناخالصی‌های ریز می‌شوند و از طریق ممبران از خون خروجی دستگاه تصفیه شده خارج می‌شوند.

برای بیمارانی که به دلایل مختلف نمی‌توانند کلیه خود را به خوبی به کار بیاورند، الکترودیالیز به عنوان یک روش موثر واحد در درمان نارسایی کلیه استفاده می‌شود. با اینحال، این فرآیند برای بسیاری از بیماران به نوعی محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند و آن‌ها را وابسته به دستگاه‌های الکترودیالیز می‌کند. همچنین، این مشکلات به سبب گرانی دستگاه‌های الکترودیالیز همچنان برای بسیاری از بیمارانی که به این روش نیاز دارند، مشکل ساز باقی می‌ماند.

فرایند الکترودیالیز در درمان بیماری های کلیه

تجربه بیماری کلیه بسیار سخت و دردناک است. در بسیاری از موارد، بیماری های کلیه به دلیل تجمع زیاد مواد ضایعاتی در بدن، باعث ایجاد مشکلات جدی در عملکرد کلیه و همچنین سایر اعضای بدن می شوند. برای درمان این بیماری ها، روش های مختلفی وجود دارد که یکی از این روش ها، الکترودیالیز است.

الکترودیالیز یک روش اختصاصی درمانی برای بیماری های کلیه است. در این روش، خون بیمار از بدن خارج شده، به یک دستگاه الکترودیالیز وصل می شود. این دستگاه، به یک نوع مصنوعی از کلیه تبدیل می شود و خون بیمار برای تصفیه از مواد ضایعاتی در این دستگاه رده بندی می شود.

برای آغاز فرایند الکترودیالیز، به بیمار یک دستگاه وصل می شود که یک لوله نازک به رگ های آن وارد می شود. این لوله لوله ای است که به یک دستگاه الکترودیالیز وصل می شود. در این دستگاه، خون بیمار به بیش از یک هزار کپسول کوچک و مصنوعی مقطر می شود که شبکه ای از لوله ها دارند. این لوله ها حاوی غشایی هستند که فقط به اکسیژن، گلوکز و سایر ترکیبات خون بیمار اجازه می دهد که عبور کنند، و مواد ضایعاتی را تصفیه می کند.

مشکلات کم خونی، خستگی، افسردگی، ادرار کم، تهوع و استفراغ، تغییرات در جذب سوختگی و کار نکردن دست به دستگاه الکترودیالیز برای پاک کردن خون جایگزینی روش های قابل قبول دیگری است که برای برخی از بیماران جایگزین الکترودیالیز می شوند. به هر حال، الکترودیالیز تنها راه درمانی برای بسیاری از بیماران کلیه است و ممکن است بهبود چشمگیری در آنها ایجاد کند.

تاریخچه الکترودیالیز

الکترودیالیز یا پالس دیالیز، یک روش درمانی جایگزین برای بیمارانی است که با بیماری کلیوی مواجه هستند و برای تصفیه خون به روش همودیالیز و یا بافتیالیز وابسته به دستگاه های خارج از بدن هستند. الکترودیالیز به دلیل کمتر شدن عوارض جانبی از همودیالیز و همچنین به دلیل صرفه جویی در زمان و هزینه از بینش قرن 21 به روش درمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

ایده الکترودیالیز در سال 1913 توسط نماینده ایالات متحده آمریکا مجلس، آلبرت موررد ویلیامز ارائه شد. وی پیشنهاد داد که از طریق تزریق الکترولیت محلول در بین لایه های پوستی بیمار به کار گرفته شود تا اوره و سایر فضولات بدن از بین برود. این روش تجربی در یک بیمار امتحان شد، اما به دلیل عدم موفقیت، چندین دهه دیگر بازنگری شد.

در سال 1940، اتو کولدر، آلکن سوترلند و هرب بویس با استفاده از روش اجرای جریان الکتریکی به فیلتراسیون خون، به روشی برای تصفیه خون بیمار از جمله موارد خطرناک و مؤثر، دست یافتند. این روش الکترودیالیز نامیده شد و به دلیل عملکرد بهتر و عوارض کمتر، در دهه 1960 و 1970 به مرور تبدیل به روش درمانی اصلی برای بیماران کلیوی شد.

توسعه ایمنی و کارایی تجهیزات الکترودیالیز توسط شرکت‌های پزشکی لوازم فوق پیشرفته و نوینی برای همه بیماران کلیوی در دنیا فراهم کرده است. این روش همچنین در کاهش فراوانی بیماری های قلبی، کاهش علائم اختلالات دمایی و اجرا کردن تحقیقات روی دارو ها و تغذیه، شرایطی که در ارتباط با بیماران کلیوی است ، مؤثر است. بنابراین، الکترودیالیز به عنوان یک روش دیالیز مؤثر و امن برای درمان کلیه افراد بکار گرفته می شود.

اصول عملکرد ماشین الکترودیالیز

ماشین الکترودیالیز یک دستگاه معمول در صنایع تصفیه آب و تصفیه پساب است که از اصول شیمیایی و فیزیکی برای جداسازی جامدات و املاح از محلول های آبی استفاده می کند. در این دستگاه، با استفاده از جریان الکتریسیته املاح و یون ها به دو قسمت منفی و مثبت جدا شده و در پایان به وسیله یک فیلتر تمیز پاک می شوند.

اصل کار ماشین الکترودیالیز بر مبنای قوانین شیمیایی و فیزیکی است که برای جداسازی مواد با یونایزاسیون الکتریکی استفاده می شود. این دستگاه از دو الکترود منفی و مثبت تشکیل شده است که خاصیت بارش زده شدن را دارا هستند. جریان الکتریسیته از الکترود منفی شروع و به الکترود مثبت می رسد و در این بین مواد موجود در محلول با یون های هیدروژن و هیدروکسید هونوم شده و به دو قسمت مثبت و منفی جدا شده و در پایان با استفاده از یک فیلتر تصفیه شده و ذخیره می شوند.

یکی از ویژگی های بارز ماشین الکترودیالیز این است که تنها به دو الکترود احتیاج دارد و هیچ نرخ گذاری و زمان طولانی را نیاز ندارد، همچنین قابلیت کنترل سرعت الکترودیالیز بر اساس نوع ماده موجود در محلول و نظارت و دستیابی به نتیجه ای پاک و خالص در زمانی بسیار کوتاه را دارد. همچنین ماشین الکترودیالیز برای تصفیه آب و پساب با کیفیت بالا و بدون استفاده از مواد شیمیائی ضروری است.

آماده سازی بیمار برای جلسه الکترودیالیز

جلسه الکترودیالیز یکی از راه‌های اصلی درمان بیمارانی است که به علت کمبود عملکرد کلیه نیازمند شستشوی خون هستند. این روش علاوه بر کاهش سطح فشار خون، تعداد سلول‌های قرمز خون، ایجاد اختلالات متابولیک و سایر مشکلاتی که با بیماری کلیوی همراه است، به بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک می‌کند. به همین دلیل، آماده‌سازی بیمار برای جلسه الکترودیالیز امری بسیار مهم و حساس است.

مراحل آماده‌سازی بیمار برای الکترودیالیز به شرح زیر است:

اجازه برای الکترودیالیز: یکی از اولین مراحل آماده‌سازی بیمار، دریافت اجازه برای الکترودیالیز است. پزشک معالج می‌بایست قبل از هر جلسه الکترودیالیز، شرایطی را مورد ارزیابی قرار دهد. این ارزیابی شامل بررسی وضعیت عمومی بیمار شامل فشار خون، تعداد سلول‌های قرمز خون، سطح شریانی کلسیم و فسفر، سایر عوامل پزشکی و دارویی است.

بررسی جایگاه تزریق: بیمار باید زیر آماده‌سازی قبلی برای جایگاه تزریق انتخاب شود. تزریق‌ها با توجه به جای کانول بسته‌بندی شده است، بنابراین نیاز است تا بیمار پایش‌وضعیت کواترو کانول‌ها خود را پیگیری کند و در صورت نیاز به تعویض کانول خبر دهد.

تهیه محیط جلسه: در این مرحله، محیط جلسه باید به‌گونه‌ای آماده شود که بیمار مطمئن و آرام باشد. به همین دلیل، باید از نور ملایم، هوای تمیز و مناسب وتجهیزات الکترودیالیز موردنیاز برای جلسه استفاده شود. در نهایت، جهت اطمینان از وجود سری و مقیاس روانی خوب برای بیمار، پرستار باید با او صحبت کند و به او راهنمایی کند.

با رعایت این مراحل، بیمار به‌خوبی برای جلسه الکترودیالیز آماده می‌شود و از این روش درمانی برای بهبود سلامتی خود استفاده می‌کند.

آثار جانبی و عوارض الکترودیالیز

الکترودیالیز یکی از روش‌های درمانی برای افرادی است که بیماری‌های کلیوی دارند و به دلیل عدم عملکرد صحیح کلیه‌هایشان، نیاز به آب و املاح خاصی دارند. در این روش، خون از بیمار دریچه‌ای با اندازه‌ی کوچک گرفته می‌شود و به داخل ماشین الکترودیالیز منتقل می‌شود.

آثار جانبی الکترودیالیز ممکن است شامل کاهش فشار خون، خستگی شدید، احساس ضعف، سردرد و عدم توانایی در تمرکز و تمایل به خواب باشد. همچنین، در برخی از موارد، افراد ممکن است برای دوره‌ی الکترودیالیز خود، حالت افسردگی یا اضطراب داشته باشند. برخی از بیماران نیز ممکن است به دلیل اتلاف خون، نفرین و کمبود اعصاب عضلانی به مشکل برخورد کنند.

عوارض الکترودیالیز می‌تواند شامل خطاهای توالی تجهیزات، عفونت محل ورودی کاتتر و افتادگی فشار خون باشد. برای کاهش احتمال این عوارض، بیماران باید کاتترهای خود را با ویژگی‌های تمیز و ضدعفونی مطابق نیازها نگهداری کنند و باید در هر دوره‌ی الکترودیالیز، پزشک خود را مطلع کنند که آیا علائم خود را تجربه کرده‌اند یا خیر.

در نتیجه، الکترودیالیز ممکن است آثار جانبی و عوارضی داشته باشد که بستگی به هر فرد دارد. با این وجود، این روش درمانی به شدت موثر است و بیمارانی که به آن نیاز دارند، می‌توانند با اعتماد به خداوند و اساتید درمانی خود، سالم و شاداب به زندگی خود بازگردند.